Office Space: Το Δικαίωμα στην Τεμπελιά!

Κάπου στο 1883, ο γαμπρός του Καρλ Μαρξ, Πωλ Λαφάργκ, αποφασίζει από το κελί της φυλακής του ότι όλες τούτες οι θεωρίες του πεθερού του και των άλλων που τις πίστευαν περί «ΕΡΓΑΣΙΑΣ & ΧΑΡΑΣ», «ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ!», «ΖΗΤΩ Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ!» κλπ, ότι δεν έστεκαν κι απόλυτα, επειδή στην πράξη είχαν… πολλή δουλειά. Και στο τέλος της ημέρας, ποιος χρειάζεται τόση πολλή δουλειά στη ζωή του; Το σκέφτηκε ακόμη λίγο και αποφάνθηκε ότι το ιδανικό της εργασίας όχι μόνο ΔΕΝ προσφέρει χαρά στον άνθρωπο αλλά τον περιορίζει στην ανάπτυξη της έκφρασης του εαυτού του. Μάλιστα, πήρε το πράγμα κι ένα βήμα παρακάτω λέγοντας ότι, το ιδανικό της εργασίας είναι αντιπαραγωγικό για την ίδια την εργασία και ότι η τεμπελιά όχι μόνο είναι επιθυμητή, αλλά και ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ούτως ώστε ο άνθρωπος να μπορεί, από τη μια, να σκέφτεται παραγωγικά και από την άλλη, να μπορεί να είναι ευτυχισμένος.

Και έτσι (υπό των κροταλισμάτων των κοκάλων του πεθερού του), έγραψε την επιτομή των ιδεών του στο σύγγραμμα με τίτλο «Το Δικαίωμα στην Τεμπελιά». 115 χρόνια μετά, ο σκηνοθέτης Mike Judge (γνωστός από το «Beavis and Butthead») αναπαρήγαγε αυτή την ιδέα υπό τη σκοπιά του επιχειρηματικού κόσμου της βιομηχανίας της Πληροφορικής, γράφοντας το σενάριο και σκηνοθετώντας τη ΘΡΥΛΙΚΗ ταινία Office Space.

Και επειδή το Office Space είναι μια από τις αγαπημένες μου ταινίες, σας προ(σ)καλώ στους παραμιλημένους συνειρμούς μου. Ίσως (ή μάλλον, είμαι αρκετά σίγουρος ότι) θα βρείτε τον εαυτό σας να συσχετίζεται με τις καταστάσεις που περιγράφονται, αν όχι τώρα, σίγουρα στο μέλλον, αργά ή γρήγορα :).

Η ιστορία

Ο (όχι πολλά χρόνια πριν) απόφοιτος πανεπιστημίου ήρωας μας Peter Gibbons βρίσκει τον εαυτό του να δουλεύει σε μια μεγάλη εταιρία κατασκευής λογισμικού. Αποκλεισμένος μέσα στο cubicle του (το γραφειάκι που βρίσκεται στη μέση κάποιου λαβύρινθου από διαχωριστικά), βρίσκεται μεταξύ των πέντε προϊσταμένων που του πρήζουν τα συκώτια για τις μη-παραγωγικές γραφειοκρατίες, των αποκτηνωμένων συναδέλφων του, εν μέσω ηλίθιων συμπεριφορών και μοχθηρών μισοχαλασμένων εκτυπωτών που κανένας δεν νοιάζεται να τους φτιάξει ή να τους πετάξει.

On top of that, η δουλειά που πρέπει να κάνει είναι κατά πολύ χαμηλότερη από αυτό που προσδοκούσε (συγκεκριμένα πρέπει να διορθώνει ημερομηνίες μέσα σε τεράστια databases). Με λίγα λόγια, ο φίλος μας (να μου επιτρέψετε αυτή την οικειότητα) είναι ένας συνηθισμένος υπάλληλος όπως πολλοί εξ’ ημών: Μισά τη δουλειά του.

Προσέξτε τώρα αυτό: Επειδή η δουλειά του είναι σκατά, μισά τη δουλειά του. Επειδή μισά τη δουλειά του, η αυτοπεποίθησή του πιάνει πάτο. Επειδή η αυτοπεποίθησή του πιάνει πάτο τα βλέπει όλα με απαισιοδοξία. Επειδή τα βλέπει όλα με απαισιοδοξία δεν έχει τα κότσια να ανοίξει το στόμα του και να κάτι γι’ αυτό. Επειδή δεν έχει τα κότσια να ανοίξει το στόμα του, κωλώνει να ζητήσει ραντεβού στην κοπέλα που γουστάρει (Joanna, που την ενσαρκώνει η Jennifer Aniston), δεν τολμά να ζητήσει ούτε αύξηση, ούτε προαγωγή, ούτε καν να πει τη γνώμη του για να βελτιωθούν οι υφιστάμενες αντιπαραγωγικές διαδικασίες που του κάνουν τη ζωή μαύρη. Και γι’ αυτό το λόγο, κλείνει και ξαναρχίζει ο φαύλος κύκλος στο ίδιο σημείο: Επειδή η δουλειά του είναι σκατά, μισά τη δουλειά του και μισά τη ζωή του.

Φίλοι μου, μπορείτε να αρνηθείτε ειλικρινά ότι το παραπάνω σενάριο σας είναι άγνωστο; Δεν ξέρω πόσοι από σας που διαβάζετε τώρα αυτές τις γραμμές εργάζονται κάπου ως υπάλληλοι, αλλά όσοι από σας δεν έχετε κάνει μια βόλτα εκτός του γυάλινου πύργου του πανεπιστημίου ή του κολλεγίου σας, απλά ρωτήστε άλλους. Ίσως αυτούς που θα ρωτήσετε να βλέπουν τα πράγματα πιο συγκαταβατικά, ή να μην μπορούν να αντιληφθούν αντικειμενικά ότι βρίσκονται και αυτοί σε αυτό το φαύλο κύκλο. Αλλά μιλώντας από προσωπική εμπειρία: δυστυχώς αυτό το σενάριο το έχω δει, το βλέπω ακόμη και για κάποιο σύντομο χρονικό διάστημα το έχω βιώσει ως ένα βαθμό.

Και επιστρέφοντας στην ιστορία μας, η εταιρεία που εργάζεται ο φίλος μας προσλαμβάνει εξωτερικούς συμβούλους οι οποίοι αφού μελετήσουν και πάρουν συνεντεύξεις από τους υφιστάμενους υπαλλήλους, θα αποφασίσουν ποιοι από αυτούς «είναι πλεονάζων» (δηλαδή, πόσοι από αυτούς μπορούν να αντικατασταθούν με πιο χαμηλόμισθο προσωπικό, ή να γίνει η δουλειά τους outsource, ή αν μπορούν να βρουν ένα φουκαρά που να του φορτώσουν τη δουλειά των δύο υφιστάμενων) και άρα πρέπει να απολυθούν.

Στη μιζέρια του δεν είναι μόνος: μαζί του είναι και δύο άλλα παλικάρια συνάδερφοι (ο Michael και ο Samir που συμπάσχουν μεν, αλλά δεν τους παίρνει τόσο πολύ από κάτω δε), η αδιάφορη φιλενάδα του και ο γείτονάς του ο Lawrence. Ο Lawrence, συγκεκριμένα, είναι ένας άνετος και χαλαρός τύπος που δουλεύει σε κατεδαφίσεις. Είναι απλός και ίσιος και, κυρίως, παρά το ότι υστερεί σε διανοουμενίστικη αντίληψη, ανώτερη μόρφωση και επαγγελματικό, στάτους, κατά πολλάκις πιο απλοϊκά ευτυχισμένος από τον Peter. Και όταν ο απεγνωσμένα χαμένος με τη ζωή του Peter τον ρωτά «τι θα έκανες αν είχες αύριο πάρα πολλά λεφτά», ο σκοπός της ζωής του Lawrence συνοψίζεται ως «θα πηδούσα δύο γκόμενες ταυτόχρονα».

«Το κουμπί»

Και φτάνουμε σε αυτό που μου αρέσει να το αποκαλώ «το κουμπί». Δεν θέλω να φανώ ούτε ελιτιστής (τρομάρα μου) ούτε ως καλύτερος, αλλά από ότι βλέπω και από άλλους συναδέλφους Πληροφορικάριους (και γενικά engineers), πιστεύω ότι έχουμε καλύτερη διορατικότητα και την τάση να μπορούμε να δούμε κυνικά τα πράγματα γύρω μας που απλά ΕΙΝΑΙ ΛΑΘΟΣ. Καλή ώρα: άχρηστες διαδικασίες, μαλάκες διευθυντές, κομπλεξικούς ανθρώπους, τις αδικίες στο σύστημα, την κοροϊδία και την ειρωνεία μέσα από τις καταστάσεις, την παραποθκιάν γενικότερα.

Δυστυχώς πολλές φορές αυτά τα πράγματα όχι μόνο τα βλέπουμε, αλλά μας παίρνουν κι από κάτω. Συνηθισμένο αντίκτυπο είναι η αποκτήνωση: π.χ. βλέπετε κάτι τύπους με γυαλιά, με ατημέλητα μαλλιά και μούσια, δωσ’ του φαί, μπύρες και τσιγάρα. Η κυνικότητα ή με το συνεχές παράπονο στο στόμα είναι άλλες γνωστές αντιδράσεις.

Φτάνει όμως ένα σημείο όπου όλα αυτά έχουν συσσωρευτεί τόσο πολύ, που επέρχονται κάποια γεγονότα που λειτουργούν ως καταλύτες για να ενεργοποιήσουν αυτό που αποκαλώ «το ΚΟΥΜΠΙ».

Μόλις πατηθεί αυτό το κουμπί ακολουθεί τότε μια αλυσιδωτή αντίδραση στον ταλαιπωρημένο από τις μαλακίες Πληροφορικάριο, όπου καλύτερα να μην μπλέξετε μαζί του επειδή η δύνη που θα περιστρέφεται γύρω του πιθανόν να σας οδηγήσει σε αναπάντεχα τρελές καταστάσεις στις οποίες δεν θα θέλατε να μπείτε.

Κάτι τέτοιο λοιπόν συμβαίνει στο φίλο μας τον Peter όταν καθώς ο υπνωτιστής-ψυχοθεραπευτής που του λέει «μόλις μετρήσω ως το τρία θα βγεις από τη βαθιά ήρεμη κατάσταση και πίσω στην πραγματικότητα», πεθαίνει από καρδιακή προσβολή στο «ένα… δύο… αργκκλλλ!». Αποτέλεσμα; Πατήθηκε το κουμπί του Peter που ούτε καν νοιάζεται για τον υπέρβαρο υπνωτιστή που χαροπαλεύει στο πάτωμα… Μετά από αυτό, ακολουθεί το καλύτερο κομμάτι του έργου, πολύ κρίμα να σας το χαλάσω :). Την επόμενη φορά που θα βρεθείτε τα μεσάνυχτα μπροστά από τη μηχανή του DVD club και γυρεύετε στα γρήγορα μια καλή ταινία για να δείτε, σας τη συνιστώ ανεπιφύλακτα! Την επόμενη μέρα θα πάτε με διαφορετικό αέρα στη δουλειά και γενικά θα δείτε τα πράγματα, τους ανθρώπους, τις καταστάσεις… διαφορετικά :).

Cult status

Μια ταινία που θεωρείται «cult» σημαίνει ότι διατηρεί ένα σχετικά μικρό (ή συγκεκριμένο) φανατικό κοινό ανεξαρτήτως των εισπρακτικών και κριτικών της επιδόσεων. Το Office Space, ως ο εκφραστής των απανταχού ταλαίπωρων Πληροφορικάριων που αγαπούν την ταινία (μεταξύ αυτών και ο υποφαινόμενος :) ), έχει αναμφισβήτητα αποκτήσει cult status.

Είναι δύσκολο κανείς να μην ταυτιστεί με τους μικρο-διευθυντές των οποίων η άγνοιά τους για την Πληροφορική αλλά συνάμα και η υπεροψία τους σε κάνει να θέλεις να τους βρίσεις και να τους δώσεις το ξύλο της ζωής τους. Σε πόσους από σας δεν σας έτυχε να θέλετε να πετάξετε το δυσλειτουργικό υπολογιστή έξω από το παράθυρο, ή να πιάσετε τον εκτυπωτή που σας μασά τις κόλλες και να τον κάμετε 100 κομμάθκια με τη μάτσα; Πόσοι από ‘σας δεν αναρωτηθήκατε «τώρα ο υπολογιστής εξυπηρετεί εμένα; ή με έχει αυτός εμένα σκλάβο του και χαμπάρι δεν παίρνω;». Και ένα τελευταίο, πόσοι από ‘σας δε νιώσατε ότι φθάσετε πολύ κοντά στο κουμπί, που αν πατηθεί «φακκάτε τα ούλλα χαμέ, σικκιμέ τζιαι άσσιχτιρ, που να παν στ’ ανάθεμαν ούλλοι τζιαι ούλλα, εγώ ΕΦΥΑ: ΠΑΩ ΝΑ ΖΗΣΩ»;

Αντιλαμβάνεστε.

Τίτλοι τέλους

Ανακαλώ: το «κουμπί» είναι μια ακραία κατάσταση, που όσο ρεαλιστική κι αν μας φαίνεται σε κάποιες άσχημες καταστάσεις, εν τούτοις δεν είναι η λύση που έρχεται άνευ συνεπειών. Και ακριβώς γι’ αυτό τις περισσότερες φορές, όσο πολύ κοντά κι αν βρεθήκαμε να το πατήσουμε, εν τούτοις κάτι μας κρατά πίσω και δεν το κάνουμε. ‘Ίσως για καλό. Για τον Peter Gibbons, πάντως, παρόλες των συνέπειες, στο τέλος τα πράγματα πήγαν μια χαρά γι αυτόν. Δεν θα σας πω το τέλος της ταινίας παρά μόνο ότι τα βρήκε μια χαρά με τη Joanna (Jennifer Aniston)!.

Δεν ξέρω ποιες σκέψεις και πώς να τις μεταδώσω. Χιλιοειπωμένα πράγματα βασικά… Στο τέλος της ημέρας δεν θέλεις και πολλά μεγαλεία για να νιώθεις καλά. Δεν χρειάζεται να κάνεις ανά πάσα στιγμή κάτι το «ουσιαστικό και σπουδαίο» για να νιώθεις ικανοποιημένος με τον εαυτό σου – κατ’ ακρίβεια, μερικές φορές αρκεί να μην κάνεις τίποτα :).

Στο κάτω-κάτω, ποιος είναι ο στόχος; Να δουλεύεις σκληρά μια ζωή; Και τι έγινε αν δεν καταφέρεις να μπεις στην τοπ καλοπληρωμένη εταιρεία που για να επιβιώσεις εκεί πρέπει να ξεζουμίζεσαι 12 ώρες την ημέρα; Τι να τις κάνεις τις είκοσι χιλιάδες λίρες που θα σου δίνει τον χρόνο, όταν θα δουλεύεις σαν σκλάβος και δεν θα χεις ούτε το χρόνο και ούτε τη δύναμη για να ευχαριστηθείς ένα πεντάωρο φραπέ και άσκοπη χαζοκουβέντα με τον κολλητό σου; Δεν ξέρω, φαίνεται δεν είμαι καλός στο να γράφω συμπεράσματα σε αυτό το τεύχος… Περιορίζομαι στο (όχι δικό μου): Είναι τόσο απλό να είσαι ευτυχισμένος, αλλά τόσο δύσκολο να είσαι απλός! *

Ορέστης Τριγγίδης

orestis@tringides.com – blog: http://tringides.blogspot.com

* Gururaj Ananda Yogi, www.fisu.org

Άλαν Τούρινγκ: Επιστήμονας, Ήρωας, Μάρτυρας

Με ποιο τρόπο άραγε θα μπορούσε κανείς να συνδέσει μια από τις πιο καθοριστικές μάχες του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, τα πιο σημαντικά επιτεύγματα στην ιστορία της Πληροφορικής μαζί με την ιστορία της ζωής ενός ανθρώπου και τον τραγικό θάνατο του - θύμα μιας άδικης κοινωνίας;

Αυτό δεν είναι ένα συνηθισμένο άρθρο για ένα περιοδικό Πληροφορικής, ούτε ακόμα μία (βαρετή) βιογραφία κάποιου ανθρώπου που πέθανε πριν πενήντα χρόνια στην Αγγλία. Ο λόγος που η ιστορία του Άλαν Τούρινγκ φιλοξενείται στο παρόν SC δεν είναι διόλου μονάχα για τις σημαντικότατες εισφορές του στην Επιστήμη των Υπολογιστών. Άλλωστε αυτές οι εισφορές έχουν αναγνωριστεί (κυρίως μεταθάνατον) και σίγουρα κάθε φοιτητής Πληροφορικής θα έχει ακούσει έστω και μία φορά για τη «Μηχανή Τούρινγκ» («Turing Machine») και για τη «Δοκιμή Τούτινγκ» («Turing Test») στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Μαθηματικός, δάσκαλος της λογικής, κρυπτογράφος, θεωρείται συχνά πατέρας της Επιστήμης των Υπολογιστών.

Σε αυτό το μικρό αφιέρωμα όμως θα επιχειρήσουμε να επεκταθούμε και να σκιαγραφήσουμε την όχι σε πολλούς γνωστή προσφορά του για τη νικηφόρο (για τους Σύμμαχους) κατάληξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και από την άλλη, την τραγική κατάληξη του ιδίου, ζώντας σε μια εποχή όπου η κοινωνία και η πολιτεία δεν μπορούσαν να αποδεχτούν τη διαφορετικότητά του σαν ομοφυλόφιλος, εξαναγκάζοντας τον σε ορμονική «θεραπεία» και σπρώχνοντας τον έτσι στην αυτοκτονία.

Μεγαλοφυΐα από Παιδική ηλικία, μόρφωση.

Ο Τούρινγκ γεννήθηκε στις 23 Ιουνίου 1912 στο Πάντιγκτον του Λονδίνου. Πολύ νωρίς, παρουσίασε τα σημάδια της μεγαλοφυΐας του, που επρόκειτο να επιδείξει και αργότερα. Λέγεται ότι διδάχθηκε να διαβάζει σε τρεις εβδομάδες και παρουσίαζε μεγάλη οικειότητα με τους αριθμούς και τους γρίφους.

Οι γονείς του τον έγραψαν στο St. Michael, ένα ημερήσιο σχολείο, όταν ήταν έξι ετών. Η διευθύντρια αναγνώρισε τη μεγαλοφυΐα του αρχικά, όπως πολλοί από τους εκπαιδευτικούς του. Το 1926, στην ηλικία των 14 ετών, πήγε στο σχολείο Sherborne στο Dorset εσώκλειστος. Η πρώτη ημέρα του συνέπεσε με μια γενική απεργία στην Αγγλία και έτσι οδήγησε μόνος του, πάνω από εξήντα μίλια με το ποδήλατό του από το Σαουθάμπτον μέχρι το σχολείο του, αφού σταμάτησε σε ένα πανδοχείο για να περάσει την νύχτα - ένας άθλος που αναφέρθηκε και στον τοπικό Τύπο της εποχής.

Η φυσική κλίση του Τούρινγκ προς τα μαθηματικά και την επιστήμη δεν ήταν ικανή να κερδίσει τον σεβασμό των δασκάλων του στο Sherborne, ένα διάσημο και ακριβό δημόσιο σχολείο, το οποίο έδινε περισσότερη έμφαση στους κλασσικούς. Ο διευθυντής του έγραψε στους γονείς του: "Ελπίζω ότι δεν θα πέσει μεταξύ δύο σχολών. Εάν πρόκειται να μείνει στο δημόσιο σχολείο, πρέπει να στοχεύσει να γίνει μορφωμένος. Εάν πρόκειται να γίνει απλώς επιστημονικός ειδικός, σπαταλά το χρόνο του σε ένα δημόσιο σχολείο". Παρά το γεγονός αυτό, ο Τούρινγκ συνέχισε να παρουσιάζει αξιοπρόσεκτες δυνατότητες στις επιστήμες που αγαπούσε, λύνοντας προηγμένα προβλήματα του 1927 χωρίς ακόμη να έχει μελετήσει το στοιχειώδη λογισμό. Το 1928, σε ηλικία δεκαέξι ετών, ο Τούρινγκ μελέτησε την εργασία του Άλμπερτ Αϊνστάιν και όχι μόνο την κατάλαβε αλλά προέκτεινε τα ερωτήματα του Αϊνστάιν για τους νόμους του Νεύτωνα για την κίνηση, σε ένα κείμενο το οποίο δεν δημοσιεύθηκε.

Πέρα από τις επιστήμες, ο Τούρινγκ ήταν πολύ καλός αθλητής μαραθωνίου. Ο καλύτερος χρόνος του, 2 ώρες, 46 λεπτά και 3 δευτερόλεπτα, ήταν μόλις 11 λεπτά πιο αργός από τον αντίστοιχο του νικητή στους ολυμπιακούς αγώνες του 1948.

Οι ελπίδες και οι φιλοδοξίες του Τούρινγκ στο σχολείο αυξήθηκαν από τα ισχυρά αισθήματά του για το φίλο του Christopher Morcom, με τον οποίο ερωτεύτηκε, αν και δεν υπήρχε ανταπόκριση. Ο Morcom πέθανε μόνο μερικές εβδομάδες πριν από το τελευταίο εξάμηνο τους στο Sherborne, από περιπλοκές της βοοειδούς φυματίωσης, μετά από κατανάλωση μολυσμένου γάλατος αγελάδας.

Στη συνέχεια σπούδασε στο King’s College του Κέμπριτζ, όπου και το 1935 εκλέχτηκε συνεργάτης. Στο βαρυσήμαντο έγγραφό του "Για τους υπολογίσιμους αριθμούς, με μια εφαρμογή στην αποφασισιμότητα", ο Τούρινγκ αναδιατύπωσε τα αποτελέσματα του 1931 του Κούρτ Γκέντελ για τα όρια της απόδειξης και του υπολογισμού, με αυτό που ονομάζεται σήμερα «Καθολική Μηχανή Τούρινγκ». Οι μηχανές Τούρινγκ είναι μέχρι σήμερα το κεντρικό αντικείμενο μελέτης της θεωρίας υπολογισμού.

Το 1938 έλαβε το διδακτορικό του από το Princeton και η διατριβή του εισήγαγε την έννοια του hypercomputation (υπερ-υπολογισμού).

Πίσω στο Κέμπριτζ το 1939, παραβρέθηκε στις διαλέξεις από το Λούντβιχ Βίτγκενσταιν για τα θεμέλια των μαθηματικών. Οι δυο τους διαφώνησαν, με τον Τούρινγκ να υποστηρίζει τον φορμαλισμό και τον Βίτγκενσταιν να υποστηρίζει ότι τα μαθηματικά υπερεκτιμούνται και δεν ανακαλύπτουν καμία απολύτως αλήθεια.

Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος: Κρυπτογραφική ανάλυση, το «σπάσιμο» του Enigma και το τέλος των Γερμανικών U-boat.

Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι δυνάμεις του Άξονα πλεονεκτούσαν στη θάλασσα έναντι των Συμμάχων. Και ο λόγος ήταν τα Γερμανικά υποβρύχια U-boat: μικρά, ευέλικτα και γρήγορα, αποτελούσαν συνεχή απειλή για οτιδήποτε πλεούμενο των Συμμάχων, πολεμικό και μη. Οι Σύμμαχοι μετά δυσκολίας μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τα U-boat και έτσι, εκτός των μεγάλων απωλειών από τη πλευρά των συμμάχων, ο Πόλεμος στη θάλασσα (τουλάχιστον) δεν διαφαίνονταν ότι θα τέλειωνε σύντομα.

Οι δυνάμεις του Άξονα είχαν επίσης ακόμα ένα πλεονέκτημα: τη δυνατότητα της κρυπτογραφημένης επικοινωνίας. Έτσι, όπως και τα υπόλοιπα στρατιωτικά σώματα, τα U-Boat μπορούσαν να εκπέμπουν και να δέχονται κρυπτογραφημένες διαταγές, συντεταγμένες και στοιχεία βολής από διάφορα ασύρματα δίκτυα επικοινωνίας. Η υποκλοπή αυτών των σημάτων από τους Συμμάχους ήταν ουσιαστικά άσκοπη, αφού δεν ήξεραν με ποιον τρόπο να τα αποκωδικοποιήσουν.

Για την κωδικοποίηση / αποκωδικοποίηση της επικοινωνίας, οι δυνάμεις του Άξονα χρησιμοποιούσαν τις μηχανές (Wehrmacht) Enigma – φορητές μηχανές ηλεκτρο-μηχανικού ρότορα, καθώς και άλλες (παρόμοιες) μηχανές κρυπτογράφησης.

Θα ήταν δύσκολο λοιπόν να φανταστεί κανείς, ότι σε ένα γαλήνιο τοπίο όπως το πάρκο Bletchley κοντά στο Κέμπριτζ θα διεξάγονταν μια από τις πιο καθοριστικές μάχες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εκεί, κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Άλαν Τούρινγκ ήταν σημαντικός συμμετέχων στις προσπάθειες να σπάσουν τους γερμανικούς κωδικούς. Κατ’ ακρίβεια, ήταν το κεντρικό πρόσωπο στο σπάσιμο των γερμανικών κωδικών, όντας ο προϊστάμενος της ομάδας, γνωστή και ως «Ομάδα (Καλύβα) 8» («Hut 8», ένα από τα περίπου μια ντουζίνα φαινομενικά ασήμαντα υποστατικά στο πάρκο Bletchley), ειδικευμένο τμήμα αρμόδιο για τα γερμανικά ναυτικά σήματα (και φυσικά, των U-boat).

Ο Τούρινγκ λοιπόν συνειδητοποίησε ότι δεν ήταν απαραίτητο να εξεταστούν όλοι οι πιθανοί συνδυασμοί για να σπάσουν τους κωδικούς της μηχανή Enigma. Απέδειξε ότι ήταν δυνατό να εξετάσει τις σωστές τοποθετήσεις των διακοπτών (περίπου ένα εκατομμύριο συνδυασμοί) χωρίς να πρέπει να εξεταστούν οι τοποθετήσεις του πίνακα συνδέσεων (περίπου 157 εκατομμύριο συνδυασμοί). Ενώ ακόμα ένας τρομερός στόχος, ένα εκατομμύριο συνδυασμοί ήταν επιτεύξιμοι χρησιμοποιώντας μια ηλεκτρομηχανική μηχανή - τη βόμβα («bombe»), ονομασμένη από τη πολωνική σχεδιασμένη bomba.

Ο Τούρινγκ όμως εφεύρε την τεχνική Banburismus για να βοηθήσει στο σπάσιμο της Γερμανική κρυπτογραφικής συσκευής. Για να βοηθήσει, ο πρώτος ψηφιακός προγραμματίσημος ηλεκτρονικός υπολογιστής αναπτύχθηκε, ο Κολοσσός.

Όπως ορθά έχετε φανταστεί, μετά από το επιτυχή «σπάσιμο» της μηχανής Enigma, οι Σύμμαχοι μπορούσαν μέσω των ταπεινών καλυβών στο πάρκο Bletchley να αποκρυπτογραφούν γρήγορα τη συντριπτική πλειοψηφία όλων των τηλεπικοινωνιών των δυνάμεων του Άξονα, μαζί και αυτών των U-boat. Το σημαντικό βέβαια ήταν το γεγονός ότι το όλο εγχείρημα της αποκρυπτογράφησης λειτουργούσε υπό καθεστώς άκρας μυστικότητας, ώστε οι Σύμμαχοι να είχαν το πλεονέκτημα εκμεταλλευόμενοι την άγνοια των δυνάμεων του Άξονα για το σπάσιμο της μηχανής Enigma.

Έτσι, τα Γερμανικά U-boat έχασαν το πλεονέκτημά τους, αφού μπορούσαν να εντοπιστούν σχετικά εύκολα, αποκρυπτογραφώντας τις συντεταγμένες, την πορεία τους και άλλες επικοινωνίες. Πάρα πολλοί άνθρωποι που ταξίδευαν στις θάλασσες κατά τον Πόλεμο οφείλουν τη ζωή τους στη δουλειά αυτού του ανθρώπου στην επιστήμη της κρυπτογραφίας. Με την ίδια εφαρμογή, μπορούσαν να αποκρυπτογραφούνται και οι επικοινωνίες των Δυνάμεων Αέρος και Ξηράς του Άξονα (στην «Καλύβα 6» και «Καλύβα 3»).

Είναι πολύ δύσκολο να υπολογίσει κάποιος τον αντίκτυπο στην έκβαση του Πολέμου που οφείλεται σε αυτό το εγχείρημα. Υπολογίζεται ότι η λήξη του Πολέμου στην Ευρώπη επισπεύστηκε για δύο χρόνια λόγω της αποκρυπτογράφησης των Γερμανικών κωδικών στις επικοινωνίες.

Όπως είπαμε, λόγω της ακραίας μυστικότητας που επικρατούσε σχετικά με την αποκρυπτογράφηση των επικοινωνιών του Άξονα, οι συνεισφορές του Τούρινγκ κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου δεν αναγνωρίστηκαν ποτέ δημόσια κατά τη διάρκεια της διάρκειας ζωής του, επειδή η εργασία του ήταν απόρρητη. Η εργασία του Τούρινγκ, που κρατήθηκε μυστική μέχρι τη δεκαετία του '70 (περίπου 20 χρόνια μετά το θάνατό του), δεν ήταν γνωστή ούτε και από στενούς του φίλους.

Ο Τούρινγκ Μετά τον Πόλεμο: Η Γένεσης της Επιστήμης των Υπολογιστών

Μετά τον Πόλεμο, ο Τούρινγκ μπορούσε να επεκταθεί στην εφαρμογή (στα πλαίσια του πρακτικού δυνατού αναλογίζοντας τα μέσα της τότε εποχής) και ανάπτυξη του αθροίσματος των επιστημών που όρισαν την έννοια της «Επιστήμης των Υπολογιστών» (αν και θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε εδώ άλλους πιο ορθολογιστικούς όρους): Λογική, Τεχνητή Νοημοσύνη, Αλγοριθμική Λογική, Μαθηματικά... όλα αυτά όπου είναι περισσότερο γνωστός σήμερα.

Ο Τούρινγκ αντιμετώπισε το πρόβλημα της τεχνητής νοημοσύνης, και πρότεινε ένα πείραμα γνωστό σήμερα ως «Δοκιμή Τούρινγκ», μια προσπάθεια να καθοριστούν πρότυπα για μια μηχανή που καλείται νοήμων: δηλαδή εάν είναι δυνατό να ειπωθεί ότι μια μηχανή γνωρίζει και μπορεί να σκεφτεί.

Σχεδίασε έναν από τους πρώτους ηλεκτρονικούς προγραμματίσημους ψηφιακούς υπολογιστές, εργάστηκε πάνω στο σχέδιο της αυτόματης μηχανή υπολογισμού και το 1946 παρουσιάζει το πρώτο πλήρες σχέδιο ενός υπολογιστή. Αν και πέτυχε το σχεδιασμό της αυτόματης μηχανής υπολογισμού, υπήρξαν καθυστερήσεις στην έναρξη του προγράμματος και απογοητεύτηκε.

Το 1948, ο Τούρινγκ, συνεργάζεται με τον προηγούμενο προπτυχιακό συνάδελφό του, Champernowne και αρχίζει ένα πρόγραμμα σκακιού για έναν υπολογιστή που δεν έχει υπάρξει ακόμα. Το 1952, χωρίς έναν υπολογιστή αρκετά ισχυρό να εκτελέσει το πρόγραμμα, ο Τούρινγκ έπαιξε ένα παιχνίδι στο οποίο μιμήθηκε τον υπολογιστή, σκεπτόμενος για μισή ώρα ανά κίνηση. Το παιχνίδι καταγράφηκε και το πρόγραμμα έχασε από έναν συνάδελφο του Τούρινγκ. Εντούτοις, λέγεται ότι το πρόγραμμα κέρδισε ένα παιχνίδι ενάντια στη σύζυγο του Champernowne.

Πέρα από την επιστήμη των υπολογιστών, ο Τούρινγκ εργάστηκε από το 1952 μέχρι το θάνατό του το 1954, στη μαθηματική βιολογία και συγκεκριμένα στη μορφογένεση.

Ποινική Δίωξη για Ομοφυλοφιλία και Θάνατος

Ο Άλαν Τούρινγκ είχε την... ατυχία να είναι ομοφυλόφιλος σε μια περίοδο όπου η ομοφυλοφιλία στο Ηνωμένο Βασίλειο αποτελούσε έγκλημα και θεωρείτο ως ψυχιατρική πάθηση.

Το 1952, ο εραστής του βοήθησε έναν συνεργό προκειμένου να διαρρήξει το σπίτι του Τούρινγκ. Ο Τούρινγκ πήγε στην αστυνομία να καταγγείλει το έγκλημα. Ως αποτέλεσμα της έρευνας της αστυνομίας, ο Τούρινγκ ειπώθηκε να έχει σεξουαλική σχέση με ένα 19χρονο άτομο και ο Τούρινγκ χρεώθηκε με την κατηγορία της σεξουαλικής διαστροφής. Δεν πρόσφερε καμία υπεράσπιση στον εαυτό του και τελικά καταδικάστηκε. Μετά από μια καλά κοινοποιημένη δίκη, του δόθηκε η επιλογή μεταξύ της φυλάκισης και μιας ορμονικής «θεραπείας» για τη μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας. Για να αποφύγει τη φυλάκιση, επέλεξε τις εγχύσεις ορμονών οιστρογόνων, οι οποίες διήρκησαν ένα έτος, με σοβαρές παρενέργειες όμως, όχι μόνο σωματικές (όπως την ανάπτυξη στήθους) αλλά και ψυχικές, οδηγώντας τον σε αποξένωση και κατάθλιψη.

Η καταδίκη του Τούρινγκ για ομοφυλοφιλία του κατάστρεψε τη σταδιοδρομία, αφού μια από τις επιπτώσεις της καταδίκης ήταν να χάσει το δικαίωμα να εργάζεται, εμποδίζοντας τον να συνεχίσει να παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες στην Υπηρεσία Πληροφοριών (GCHQ) για θέματα κρυπτογραφίας.

Στις 7 Ιουνίου, 1954, πέθανε από δηλητηρίαση κυανίου, προφανώς (;) από ένα μήλο που άφησε μισοφαγωμένο και περιείχε κυάνιο. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι ο θάνατός του ήταν σκόπιμος οπότε και θεωρήθηκε αυτοκτονία. Η μητέρα του, εντούτοις, επίμονα υποστήριξε ότι η κατάποση οφείλοταν στην απρόσεκτη αποθήκευση εργαστηριακών χημικών ουσιών του. Οι φίλοι του ισχυρίστηκαν ότι ο Τούρινγκ είναι πιθανό να είχε αυτοκτονήσει με αυτόν τον τρόπο, για να δώσει στη μητέρα του κάποια εναλλακτική αιτία για το θάνατο του.

Άλλες θεωρίες και εικασίες σχετικά με το θάνατό του διέδωσαν διάφορες φήμες κατά καιρούς, παράδειγμα ότι ο Τούρινγκ διάλεξε αυτή τη μέθοδο αυτοκτονίας σαν αφιέρωμα στην αγαπημένη του ταινία «Η Χιονάτη και οι Εφτά Νάνοι». Το ενδεχόμενο δολοφονίας είχε επίσης διατυπωθεί, λόγω της συνεργασίας του Τούρινγκ με τις Μυστικές Υπηρεσίες, από φόβο μήπως η ομοφυλοφιλία του αποτελέσει αιτία για διαρροή πληροφοριών. Αυτή η θεωρία, αν και γενικά κατηγορηματικά μη αποδεκτή, ενισχύεται από το γεγονός ότι το ίδιο το μήλο ποτέ δεν ελέγχτηκε για κυάνιο, αλλά το συμπέρασμα της δηλητηρίασης σαν αιτία θανάτου ήταν αποτέλεσμα νεκροψίας.

Μεταθανάτια Αναγνώριση

Σήμερα βέβαια αναγνωρίζεται καθολικά η εισφορά του Άλαν Τούρινγκ, όχι μόνο στην καθαυτή Επιστήμη των Υπολογιστών, αλλά και στην Κρυπτογραφία, Τεχνητή Νοημοσύνη, Μαθηματικά, Λογισμό, Βιολογία κλπ.

Το Βραβείο Τούρινγκ θεωρείται σαν ένα αντίστοιχο «Βραβείο Νόμπελ της Πληροφορικής». Η προσωπικότητά του τιμάται με διάφορους τρόπους (αγάλματα κλπ) και το όνομά του χρίζει ποίκιλλες περιπτώσεων: δρόμους, πτέρυγες πανεπιστημίων, ετήσια συνέδρια, ερευνητικά προγράμματα, θέματα Επιστήμης Υπολογιστών κλπ.

Φημολογείται δε, ότι το μισοφαγωμένο μήλο που χρησιμοποίησε ο Τούρινγκ για να αυτοκτονήσει ήταν και η έμπνευση του (πολύ) γνωστού logo της Apple (Πέτρο, Αλεξία και Θεόδωρε μπορείτε να χαρείτε... λίγο). Αν και όχι ευρέως αποδεκτή θεωρία, η ίδια η εταιρεία ουδέποτε έχει τοποθετηθεί επίσημα περί αυτού του θέματος.

Συγγραφή / Επιμέλεια: Ορέστης Τριγγίδης

orestis@tringides.com , www.amalgamacy.info

( Αρχική Έκδοση: Περιοδικό StudentStyle / StudentClick www.student-style.net )

Σημ: Κομμάτια που πάρθηκαν μερικώς ή σχεδόν αυτούσια από την Βικιπαίδεια (την Ελληνική Wikipedia – http://el.wikipedia.org) κα την αντίστοιχη Αγγλική, υπόκεινται κάτω από τα αντίστοιχα καθεστώτα που διέπουν τους νόμους και κανονισμούς σχετικά με τις άδειες χρήσης GPL (ειδικά όσο αφορά τις εικόνες) και GNU Free Documentation License (ειδικά όσο αφορά τα κείμενα) διατηρώντας η Βικιπαίδεια όλα τα σχετικά δικαιώματα και Αποποίηση Ευθυνών.