Office Space: Το Δικαίωμα στην Τεμπελιά!

Κάπου στο 1883, ο γαμπρός του Καρλ Μαρξ, Πωλ Λαφάργκ, αποφασίζει από το κελί της φυλακής του ότι όλες τούτες οι θεωρίες του πεθερού του και των άλλων που τις πίστευαν περί «ΕΡΓΑΣΙΑΣ & ΧΑΡΑΣ», «ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ!», «ΖΗΤΩ Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ!» κλπ, ότι δεν έστεκαν κι απόλυτα, επειδή στην πράξη είχαν… πολλή δουλειά. Και στο τέλος της ημέρας, ποιος χρειάζεται τόση πολλή δουλειά στη ζωή του; Το σκέφτηκε ακόμη λίγο και αποφάνθηκε ότι το ιδανικό της εργασίας όχι μόνο ΔΕΝ προσφέρει χαρά στον άνθρωπο αλλά τον περιορίζει στην ανάπτυξη της έκφρασης του εαυτού του. Μάλιστα, πήρε το πράγμα κι ένα βήμα παρακάτω λέγοντας ότι, το ιδανικό της εργασίας είναι αντιπαραγωγικό για την ίδια την εργασία και ότι η τεμπελιά όχι μόνο είναι επιθυμητή, αλλά και ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ούτως ώστε ο άνθρωπος να μπορεί, από τη μια, να σκέφτεται παραγωγικά και από την άλλη, να μπορεί να είναι ευτυχισμένος.

Και έτσι (υπό των κροταλισμάτων των κοκάλων του πεθερού του), έγραψε την επιτομή των ιδεών του στο σύγγραμμα με τίτλο «Το Δικαίωμα στην Τεμπελιά». 115 χρόνια μετά, ο σκηνοθέτης Mike Judge (γνωστός από το «Beavis and Butthead») αναπαρήγαγε αυτή την ιδέα υπό τη σκοπιά του επιχειρηματικού κόσμου της βιομηχανίας της Πληροφορικής, γράφοντας το σενάριο και σκηνοθετώντας τη ΘΡΥΛΙΚΗ ταινία Office Space.

Και επειδή το Office Space είναι μια από τις αγαπημένες μου ταινίες, σας προ(σ)καλώ στους παραμιλημένους συνειρμούς μου. Ίσως (ή μάλλον, είμαι αρκετά σίγουρος ότι) θα βρείτε τον εαυτό σας να συσχετίζεται με τις καταστάσεις που περιγράφονται, αν όχι τώρα, σίγουρα στο μέλλον, αργά ή γρήγορα :).

Η ιστορία

Ο (όχι πολλά χρόνια πριν) απόφοιτος πανεπιστημίου ήρωας μας Peter Gibbons βρίσκει τον εαυτό του να δουλεύει σε μια μεγάλη εταιρία κατασκευής λογισμικού. Αποκλεισμένος μέσα στο cubicle του (το γραφειάκι που βρίσκεται στη μέση κάποιου λαβύρινθου από διαχωριστικά), βρίσκεται μεταξύ των πέντε προϊσταμένων που του πρήζουν τα συκώτια για τις μη-παραγωγικές γραφειοκρατίες, των αποκτηνωμένων συναδέλφων του, εν μέσω ηλίθιων συμπεριφορών και μοχθηρών μισοχαλασμένων εκτυπωτών που κανένας δεν νοιάζεται να τους φτιάξει ή να τους πετάξει.

On top of that, η δουλειά που πρέπει να κάνει είναι κατά πολύ χαμηλότερη από αυτό που προσδοκούσε (συγκεκριμένα πρέπει να διορθώνει ημερομηνίες μέσα σε τεράστια databases). Με λίγα λόγια, ο φίλος μας (να μου επιτρέψετε αυτή την οικειότητα) είναι ένας συνηθισμένος υπάλληλος όπως πολλοί εξ’ ημών: Μισά τη δουλειά του.

Προσέξτε τώρα αυτό: Επειδή η δουλειά του είναι σκατά, μισά τη δουλειά του. Επειδή μισά τη δουλειά του, η αυτοπεποίθησή του πιάνει πάτο. Επειδή η αυτοπεποίθησή του πιάνει πάτο τα βλέπει όλα με απαισιοδοξία. Επειδή τα βλέπει όλα με απαισιοδοξία δεν έχει τα κότσια να ανοίξει το στόμα του και να κάτι γι’ αυτό. Επειδή δεν έχει τα κότσια να ανοίξει το στόμα του, κωλώνει να ζητήσει ραντεβού στην κοπέλα που γουστάρει (Joanna, που την ενσαρκώνει η Jennifer Aniston), δεν τολμά να ζητήσει ούτε αύξηση, ούτε προαγωγή, ούτε καν να πει τη γνώμη του για να βελτιωθούν οι υφιστάμενες αντιπαραγωγικές διαδικασίες που του κάνουν τη ζωή μαύρη. Και γι’ αυτό το λόγο, κλείνει και ξαναρχίζει ο φαύλος κύκλος στο ίδιο σημείο: Επειδή η δουλειά του είναι σκατά, μισά τη δουλειά του και μισά τη ζωή του.

Φίλοι μου, μπορείτε να αρνηθείτε ειλικρινά ότι το παραπάνω σενάριο σας είναι άγνωστο; Δεν ξέρω πόσοι από σας που διαβάζετε τώρα αυτές τις γραμμές εργάζονται κάπου ως υπάλληλοι, αλλά όσοι από σας δεν έχετε κάνει μια βόλτα εκτός του γυάλινου πύργου του πανεπιστημίου ή του κολλεγίου σας, απλά ρωτήστε άλλους. Ίσως αυτούς που θα ρωτήσετε να βλέπουν τα πράγματα πιο συγκαταβατικά, ή να μην μπορούν να αντιληφθούν αντικειμενικά ότι βρίσκονται και αυτοί σε αυτό το φαύλο κύκλο. Αλλά μιλώντας από προσωπική εμπειρία: δυστυχώς αυτό το σενάριο το έχω δει, το βλέπω ακόμη και για κάποιο σύντομο χρονικό διάστημα το έχω βιώσει ως ένα βαθμό.

Και επιστρέφοντας στην ιστορία μας, η εταιρεία που εργάζεται ο φίλος μας προσλαμβάνει εξωτερικούς συμβούλους οι οποίοι αφού μελετήσουν και πάρουν συνεντεύξεις από τους υφιστάμενους υπαλλήλους, θα αποφασίσουν ποιοι από αυτούς «είναι πλεονάζων» (δηλαδή, πόσοι από αυτούς μπορούν να αντικατασταθούν με πιο χαμηλόμισθο προσωπικό, ή να γίνει η δουλειά τους outsource, ή αν μπορούν να βρουν ένα φουκαρά που να του φορτώσουν τη δουλειά των δύο υφιστάμενων) και άρα πρέπει να απολυθούν.

Στη μιζέρια του δεν είναι μόνος: μαζί του είναι και δύο άλλα παλικάρια συνάδερφοι (ο Michael και ο Samir που συμπάσχουν μεν, αλλά δεν τους παίρνει τόσο πολύ από κάτω δε), η αδιάφορη φιλενάδα του και ο γείτονάς του ο Lawrence. Ο Lawrence, συγκεκριμένα, είναι ένας άνετος και χαλαρός τύπος που δουλεύει σε κατεδαφίσεις. Είναι απλός και ίσιος και, κυρίως, παρά το ότι υστερεί σε διανοουμενίστικη αντίληψη, ανώτερη μόρφωση και επαγγελματικό, στάτους, κατά πολλάκις πιο απλοϊκά ευτυχισμένος από τον Peter. Και όταν ο απεγνωσμένα χαμένος με τη ζωή του Peter τον ρωτά «τι θα έκανες αν είχες αύριο πάρα πολλά λεφτά», ο σκοπός της ζωής του Lawrence συνοψίζεται ως «θα πηδούσα δύο γκόμενες ταυτόχρονα».

«Το κουμπί»

Και φτάνουμε σε αυτό που μου αρέσει να το αποκαλώ «το κουμπί». Δεν θέλω να φανώ ούτε ελιτιστής (τρομάρα μου) ούτε ως καλύτερος, αλλά από ότι βλέπω και από άλλους συναδέλφους Πληροφορικάριους (και γενικά engineers), πιστεύω ότι έχουμε καλύτερη διορατικότητα και την τάση να μπορούμε να δούμε κυνικά τα πράγματα γύρω μας που απλά ΕΙΝΑΙ ΛΑΘΟΣ. Καλή ώρα: άχρηστες διαδικασίες, μαλάκες διευθυντές, κομπλεξικούς ανθρώπους, τις αδικίες στο σύστημα, την κοροϊδία και την ειρωνεία μέσα από τις καταστάσεις, την παραποθκιάν γενικότερα.

Δυστυχώς πολλές φορές αυτά τα πράγματα όχι μόνο τα βλέπουμε, αλλά μας παίρνουν κι από κάτω. Συνηθισμένο αντίκτυπο είναι η αποκτήνωση: π.χ. βλέπετε κάτι τύπους με γυαλιά, με ατημέλητα μαλλιά και μούσια, δωσ’ του φαί, μπύρες και τσιγάρα. Η κυνικότητα ή με το συνεχές παράπονο στο στόμα είναι άλλες γνωστές αντιδράσεις.

Φτάνει όμως ένα σημείο όπου όλα αυτά έχουν συσσωρευτεί τόσο πολύ, που επέρχονται κάποια γεγονότα που λειτουργούν ως καταλύτες για να ενεργοποιήσουν αυτό που αποκαλώ «το ΚΟΥΜΠΙ».

Μόλις πατηθεί αυτό το κουμπί ακολουθεί τότε μια αλυσιδωτή αντίδραση στον ταλαιπωρημένο από τις μαλακίες Πληροφορικάριο, όπου καλύτερα να μην μπλέξετε μαζί του επειδή η δύνη που θα περιστρέφεται γύρω του πιθανόν να σας οδηγήσει σε αναπάντεχα τρελές καταστάσεις στις οποίες δεν θα θέλατε να μπείτε.

Κάτι τέτοιο λοιπόν συμβαίνει στο φίλο μας τον Peter όταν καθώς ο υπνωτιστής-ψυχοθεραπευτής που του λέει «μόλις μετρήσω ως το τρία θα βγεις από τη βαθιά ήρεμη κατάσταση και πίσω στην πραγματικότητα», πεθαίνει από καρδιακή προσβολή στο «ένα… δύο… αργκκλλλ!». Αποτέλεσμα; Πατήθηκε το κουμπί του Peter που ούτε καν νοιάζεται για τον υπέρβαρο υπνωτιστή που χαροπαλεύει στο πάτωμα… Μετά από αυτό, ακολουθεί το καλύτερο κομμάτι του έργου, πολύ κρίμα να σας το χαλάσω :). Την επόμενη φορά που θα βρεθείτε τα μεσάνυχτα μπροστά από τη μηχανή του DVD club και γυρεύετε στα γρήγορα μια καλή ταινία για να δείτε, σας τη συνιστώ ανεπιφύλακτα! Την επόμενη μέρα θα πάτε με διαφορετικό αέρα στη δουλειά και γενικά θα δείτε τα πράγματα, τους ανθρώπους, τις καταστάσεις… διαφορετικά :).

Cult status

Μια ταινία που θεωρείται «cult» σημαίνει ότι διατηρεί ένα σχετικά μικρό (ή συγκεκριμένο) φανατικό κοινό ανεξαρτήτως των εισπρακτικών και κριτικών της επιδόσεων. Το Office Space, ως ο εκφραστής των απανταχού ταλαίπωρων Πληροφορικάριων που αγαπούν την ταινία (μεταξύ αυτών και ο υποφαινόμενος :) ), έχει αναμφισβήτητα αποκτήσει cult status.

Είναι δύσκολο κανείς να μην ταυτιστεί με τους μικρο-διευθυντές των οποίων η άγνοιά τους για την Πληροφορική αλλά συνάμα και η υπεροψία τους σε κάνει να θέλεις να τους βρίσεις και να τους δώσεις το ξύλο της ζωής τους. Σε πόσους από σας δεν σας έτυχε να θέλετε να πετάξετε το δυσλειτουργικό υπολογιστή έξω από το παράθυρο, ή να πιάσετε τον εκτυπωτή που σας μασά τις κόλλες και να τον κάμετε 100 κομμάθκια με τη μάτσα; Πόσοι από ‘σας δεν αναρωτηθήκατε «τώρα ο υπολογιστής εξυπηρετεί εμένα; ή με έχει αυτός εμένα σκλάβο του και χαμπάρι δεν παίρνω;». Και ένα τελευταίο, πόσοι από ‘σας δε νιώσατε ότι φθάσετε πολύ κοντά στο κουμπί, που αν πατηθεί «φακκάτε τα ούλλα χαμέ, σικκιμέ τζιαι άσσιχτιρ, που να παν στ’ ανάθεμαν ούλλοι τζιαι ούλλα, εγώ ΕΦΥΑ: ΠΑΩ ΝΑ ΖΗΣΩ»;

Αντιλαμβάνεστε.

Τίτλοι τέλους

Ανακαλώ: το «κουμπί» είναι μια ακραία κατάσταση, που όσο ρεαλιστική κι αν μας φαίνεται σε κάποιες άσχημες καταστάσεις, εν τούτοις δεν είναι η λύση που έρχεται άνευ συνεπειών. Και ακριβώς γι’ αυτό τις περισσότερες φορές, όσο πολύ κοντά κι αν βρεθήκαμε να το πατήσουμε, εν τούτοις κάτι μας κρατά πίσω και δεν το κάνουμε. ‘Ίσως για καλό. Για τον Peter Gibbons, πάντως, παρόλες των συνέπειες, στο τέλος τα πράγματα πήγαν μια χαρά γι αυτόν. Δεν θα σας πω το τέλος της ταινίας παρά μόνο ότι τα βρήκε μια χαρά με τη Joanna (Jennifer Aniston)!.

Δεν ξέρω ποιες σκέψεις και πώς να τις μεταδώσω. Χιλιοειπωμένα πράγματα βασικά… Στο τέλος της ημέρας δεν θέλεις και πολλά μεγαλεία για να νιώθεις καλά. Δεν χρειάζεται να κάνεις ανά πάσα στιγμή κάτι το «ουσιαστικό και σπουδαίο» για να νιώθεις ικανοποιημένος με τον εαυτό σου – κατ’ ακρίβεια, μερικές φορές αρκεί να μην κάνεις τίποτα :).

Στο κάτω-κάτω, ποιος είναι ο στόχος; Να δουλεύεις σκληρά μια ζωή; Και τι έγινε αν δεν καταφέρεις να μπεις στην τοπ καλοπληρωμένη εταιρεία που για να επιβιώσεις εκεί πρέπει να ξεζουμίζεσαι 12 ώρες την ημέρα; Τι να τις κάνεις τις είκοσι χιλιάδες λίρες που θα σου δίνει τον χρόνο, όταν θα δουλεύεις σαν σκλάβος και δεν θα χεις ούτε το χρόνο και ούτε τη δύναμη για να ευχαριστηθείς ένα πεντάωρο φραπέ και άσκοπη χαζοκουβέντα με τον κολλητό σου; Δεν ξέρω, φαίνεται δεν είμαι καλός στο να γράφω συμπεράσματα σε αυτό το τεύχος… Περιορίζομαι στο (όχι δικό μου): Είναι τόσο απλό να είσαι ευτυχισμένος, αλλά τόσο δύσκολο να είσαι απλός! *

Ορέστης Τριγγίδης

orestis@tringides.com – blog: http://tringides.blogspot.com

* Gururaj Ananda Yogi, www.fisu.org

Άλαν Τούρινγκ: Επιστήμονας, Ήρωας, Μάρτυρας

Με ποιο τρόπο άραγε θα μπορούσε κανείς να συνδέσει μια από τις πιο καθοριστικές μάχες του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, τα πιο σημαντικά επιτεύγματα στην ιστορία της Πληροφορικής μαζί με την ιστορία της ζωής ενός ανθρώπου και τον τραγικό θάνατο του - θύμα μιας άδικης κοινωνίας;

Αυτό δεν είναι ένα συνηθισμένο άρθρο για ένα περιοδικό Πληροφορικής, ούτε ακόμα μία (βαρετή) βιογραφία κάποιου ανθρώπου που πέθανε πριν πενήντα χρόνια στην Αγγλία. Ο λόγος που η ιστορία του Άλαν Τούρινγκ φιλοξενείται στο παρόν SC δεν είναι διόλου μονάχα για τις σημαντικότατες εισφορές του στην Επιστήμη των Υπολογιστών. Άλλωστε αυτές οι εισφορές έχουν αναγνωριστεί (κυρίως μεταθάνατον) και σίγουρα κάθε φοιτητής Πληροφορικής θα έχει ακούσει έστω και μία φορά για τη «Μηχανή Τούρινγκ» («Turing Machine») και για τη «Δοκιμή Τούτινγκ» («Turing Test») στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Μαθηματικός, δάσκαλος της λογικής, κρυπτογράφος, θεωρείται συχνά πατέρας της Επιστήμης των Υπολογιστών.

Σε αυτό το μικρό αφιέρωμα όμως θα επιχειρήσουμε να επεκταθούμε και να σκιαγραφήσουμε την όχι σε πολλούς γνωστή προσφορά του για τη νικηφόρο (για τους Σύμμαχους) κατάληξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και από την άλλη, την τραγική κατάληξη του ιδίου, ζώντας σε μια εποχή όπου η κοινωνία και η πολιτεία δεν μπορούσαν να αποδεχτούν τη διαφορετικότητά του σαν ομοφυλόφιλος, εξαναγκάζοντας τον σε ορμονική «θεραπεία» και σπρώχνοντας τον έτσι στην αυτοκτονία.

Μεγαλοφυΐα από Παιδική ηλικία, μόρφωση.

Ο Τούρινγκ γεννήθηκε στις 23 Ιουνίου 1912 στο Πάντιγκτον του Λονδίνου. Πολύ νωρίς, παρουσίασε τα σημάδια της μεγαλοφυΐας του, που επρόκειτο να επιδείξει και αργότερα. Λέγεται ότι διδάχθηκε να διαβάζει σε τρεις εβδομάδες και παρουσίαζε μεγάλη οικειότητα με τους αριθμούς και τους γρίφους.

Οι γονείς του τον έγραψαν στο St. Michael, ένα ημερήσιο σχολείο, όταν ήταν έξι ετών. Η διευθύντρια αναγνώρισε τη μεγαλοφυΐα του αρχικά, όπως πολλοί από τους εκπαιδευτικούς του. Το 1926, στην ηλικία των 14 ετών, πήγε στο σχολείο Sherborne στο Dorset εσώκλειστος. Η πρώτη ημέρα του συνέπεσε με μια γενική απεργία στην Αγγλία και έτσι οδήγησε μόνος του, πάνω από εξήντα μίλια με το ποδήλατό του από το Σαουθάμπτον μέχρι το σχολείο του, αφού σταμάτησε σε ένα πανδοχείο για να περάσει την νύχτα - ένας άθλος που αναφέρθηκε και στον τοπικό Τύπο της εποχής.

Η φυσική κλίση του Τούρινγκ προς τα μαθηματικά και την επιστήμη δεν ήταν ικανή να κερδίσει τον σεβασμό των δασκάλων του στο Sherborne, ένα διάσημο και ακριβό δημόσιο σχολείο, το οποίο έδινε περισσότερη έμφαση στους κλασσικούς. Ο διευθυντής του έγραψε στους γονείς του: "Ελπίζω ότι δεν θα πέσει μεταξύ δύο σχολών. Εάν πρόκειται να μείνει στο δημόσιο σχολείο, πρέπει να στοχεύσει να γίνει μορφωμένος. Εάν πρόκειται να γίνει απλώς επιστημονικός ειδικός, σπαταλά το χρόνο του σε ένα δημόσιο σχολείο". Παρά το γεγονός αυτό, ο Τούρινγκ συνέχισε να παρουσιάζει αξιοπρόσεκτες δυνατότητες στις επιστήμες που αγαπούσε, λύνοντας προηγμένα προβλήματα του 1927 χωρίς ακόμη να έχει μελετήσει το στοιχειώδη λογισμό. Το 1928, σε ηλικία δεκαέξι ετών, ο Τούρινγκ μελέτησε την εργασία του Άλμπερτ Αϊνστάιν και όχι μόνο την κατάλαβε αλλά προέκτεινε τα ερωτήματα του Αϊνστάιν για τους νόμους του Νεύτωνα για την κίνηση, σε ένα κείμενο το οποίο δεν δημοσιεύθηκε.

Πέρα από τις επιστήμες, ο Τούρινγκ ήταν πολύ καλός αθλητής μαραθωνίου. Ο καλύτερος χρόνος του, 2 ώρες, 46 λεπτά και 3 δευτερόλεπτα, ήταν μόλις 11 λεπτά πιο αργός από τον αντίστοιχο του νικητή στους ολυμπιακούς αγώνες του 1948.

Οι ελπίδες και οι φιλοδοξίες του Τούρινγκ στο σχολείο αυξήθηκαν από τα ισχυρά αισθήματά του για το φίλο του Christopher Morcom, με τον οποίο ερωτεύτηκε, αν και δεν υπήρχε ανταπόκριση. Ο Morcom πέθανε μόνο μερικές εβδομάδες πριν από το τελευταίο εξάμηνο τους στο Sherborne, από περιπλοκές της βοοειδούς φυματίωσης, μετά από κατανάλωση μολυσμένου γάλατος αγελάδας.

Στη συνέχεια σπούδασε στο King’s College του Κέμπριτζ, όπου και το 1935 εκλέχτηκε συνεργάτης. Στο βαρυσήμαντο έγγραφό του "Για τους υπολογίσιμους αριθμούς, με μια εφαρμογή στην αποφασισιμότητα", ο Τούρινγκ αναδιατύπωσε τα αποτελέσματα του 1931 του Κούρτ Γκέντελ για τα όρια της απόδειξης και του υπολογισμού, με αυτό που ονομάζεται σήμερα «Καθολική Μηχανή Τούρινγκ». Οι μηχανές Τούρινγκ είναι μέχρι σήμερα το κεντρικό αντικείμενο μελέτης της θεωρίας υπολογισμού.

Το 1938 έλαβε το διδακτορικό του από το Princeton και η διατριβή του εισήγαγε την έννοια του hypercomputation (υπερ-υπολογισμού).

Πίσω στο Κέμπριτζ το 1939, παραβρέθηκε στις διαλέξεις από το Λούντβιχ Βίτγκενσταιν για τα θεμέλια των μαθηματικών. Οι δυο τους διαφώνησαν, με τον Τούρινγκ να υποστηρίζει τον φορμαλισμό και τον Βίτγκενσταιν να υποστηρίζει ότι τα μαθηματικά υπερεκτιμούνται και δεν ανακαλύπτουν καμία απολύτως αλήθεια.

Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος: Κρυπτογραφική ανάλυση, το «σπάσιμο» του Enigma και το τέλος των Γερμανικών U-boat.

Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι δυνάμεις του Άξονα πλεονεκτούσαν στη θάλασσα έναντι των Συμμάχων. Και ο λόγος ήταν τα Γερμανικά υποβρύχια U-boat: μικρά, ευέλικτα και γρήγορα, αποτελούσαν συνεχή απειλή για οτιδήποτε πλεούμενο των Συμμάχων, πολεμικό και μη. Οι Σύμμαχοι μετά δυσκολίας μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τα U-boat και έτσι, εκτός των μεγάλων απωλειών από τη πλευρά των συμμάχων, ο Πόλεμος στη θάλασσα (τουλάχιστον) δεν διαφαίνονταν ότι θα τέλειωνε σύντομα.

Οι δυνάμεις του Άξονα είχαν επίσης ακόμα ένα πλεονέκτημα: τη δυνατότητα της κρυπτογραφημένης επικοινωνίας. Έτσι, όπως και τα υπόλοιπα στρατιωτικά σώματα, τα U-Boat μπορούσαν να εκπέμπουν και να δέχονται κρυπτογραφημένες διαταγές, συντεταγμένες και στοιχεία βολής από διάφορα ασύρματα δίκτυα επικοινωνίας. Η υποκλοπή αυτών των σημάτων από τους Συμμάχους ήταν ουσιαστικά άσκοπη, αφού δεν ήξεραν με ποιον τρόπο να τα αποκωδικοποιήσουν.

Για την κωδικοποίηση / αποκωδικοποίηση της επικοινωνίας, οι δυνάμεις του Άξονα χρησιμοποιούσαν τις μηχανές (Wehrmacht) Enigma – φορητές μηχανές ηλεκτρο-μηχανικού ρότορα, καθώς και άλλες (παρόμοιες) μηχανές κρυπτογράφησης.

Θα ήταν δύσκολο λοιπόν να φανταστεί κανείς, ότι σε ένα γαλήνιο τοπίο όπως το πάρκο Bletchley κοντά στο Κέμπριτζ θα διεξάγονταν μια από τις πιο καθοριστικές μάχες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εκεί, κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Άλαν Τούρινγκ ήταν σημαντικός συμμετέχων στις προσπάθειες να σπάσουν τους γερμανικούς κωδικούς. Κατ’ ακρίβεια, ήταν το κεντρικό πρόσωπο στο σπάσιμο των γερμανικών κωδικών, όντας ο προϊστάμενος της ομάδας, γνωστή και ως «Ομάδα (Καλύβα) 8» («Hut 8», ένα από τα περίπου μια ντουζίνα φαινομενικά ασήμαντα υποστατικά στο πάρκο Bletchley), ειδικευμένο τμήμα αρμόδιο για τα γερμανικά ναυτικά σήματα (και φυσικά, των U-boat).

Ο Τούρινγκ λοιπόν συνειδητοποίησε ότι δεν ήταν απαραίτητο να εξεταστούν όλοι οι πιθανοί συνδυασμοί για να σπάσουν τους κωδικούς της μηχανή Enigma. Απέδειξε ότι ήταν δυνατό να εξετάσει τις σωστές τοποθετήσεις των διακοπτών (περίπου ένα εκατομμύριο συνδυασμοί) χωρίς να πρέπει να εξεταστούν οι τοποθετήσεις του πίνακα συνδέσεων (περίπου 157 εκατομμύριο συνδυασμοί). Ενώ ακόμα ένας τρομερός στόχος, ένα εκατομμύριο συνδυασμοί ήταν επιτεύξιμοι χρησιμοποιώντας μια ηλεκτρομηχανική μηχανή - τη βόμβα («bombe»), ονομασμένη από τη πολωνική σχεδιασμένη bomba.

Ο Τούρινγκ όμως εφεύρε την τεχνική Banburismus για να βοηθήσει στο σπάσιμο της Γερμανική κρυπτογραφικής συσκευής. Για να βοηθήσει, ο πρώτος ψηφιακός προγραμματίσημος ηλεκτρονικός υπολογιστής αναπτύχθηκε, ο Κολοσσός.

Όπως ορθά έχετε φανταστεί, μετά από το επιτυχή «σπάσιμο» της μηχανής Enigma, οι Σύμμαχοι μπορούσαν μέσω των ταπεινών καλυβών στο πάρκο Bletchley να αποκρυπτογραφούν γρήγορα τη συντριπτική πλειοψηφία όλων των τηλεπικοινωνιών των δυνάμεων του Άξονα, μαζί και αυτών των U-boat. Το σημαντικό βέβαια ήταν το γεγονός ότι το όλο εγχείρημα της αποκρυπτογράφησης λειτουργούσε υπό καθεστώς άκρας μυστικότητας, ώστε οι Σύμμαχοι να είχαν το πλεονέκτημα εκμεταλλευόμενοι την άγνοια των δυνάμεων του Άξονα για το σπάσιμο της μηχανής Enigma.

Έτσι, τα Γερμανικά U-boat έχασαν το πλεονέκτημά τους, αφού μπορούσαν να εντοπιστούν σχετικά εύκολα, αποκρυπτογραφώντας τις συντεταγμένες, την πορεία τους και άλλες επικοινωνίες. Πάρα πολλοί άνθρωποι που ταξίδευαν στις θάλασσες κατά τον Πόλεμο οφείλουν τη ζωή τους στη δουλειά αυτού του ανθρώπου στην επιστήμη της κρυπτογραφίας. Με την ίδια εφαρμογή, μπορούσαν να αποκρυπτογραφούνται και οι επικοινωνίες των Δυνάμεων Αέρος και Ξηράς του Άξονα (στην «Καλύβα 6» και «Καλύβα 3»).

Είναι πολύ δύσκολο να υπολογίσει κάποιος τον αντίκτυπο στην έκβαση του Πολέμου που οφείλεται σε αυτό το εγχείρημα. Υπολογίζεται ότι η λήξη του Πολέμου στην Ευρώπη επισπεύστηκε για δύο χρόνια λόγω της αποκρυπτογράφησης των Γερμανικών κωδικών στις επικοινωνίες.

Όπως είπαμε, λόγω της ακραίας μυστικότητας που επικρατούσε σχετικά με την αποκρυπτογράφηση των επικοινωνιών του Άξονα, οι συνεισφορές του Τούρινγκ κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου δεν αναγνωρίστηκαν ποτέ δημόσια κατά τη διάρκεια της διάρκειας ζωής του, επειδή η εργασία του ήταν απόρρητη. Η εργασία του Τούρινγκ, που κρατήθηκε μυστική μέχρι τη δεκαετία του '70 (περίπου 20 χρόνια μετά το θάνατό του), δεν ήταν γνωστή ούτε και από στενούς του φίλους.

Ο Τούρινγκ Μετά τον Πόλεμο: Η Γένεσης της Επιστήμης των Υπολογιστών

Μετά τον Πόλεμο, ο Τούρινγκ μπορούσε να επεκταθεί στην εφαρμογή (στα πλαίσια του πρακτικού δυνατού αναλογίζοντας τα μέσα της τότε εποχής) και ανάπτυξη του αθροίσματος των επιστημών που όρισαν την έννοια της «Επιστήμης των Υπολογιστών» (αν και θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε εδώ άλλους πιο ορθολογιστικούς όρους): Λογική, Τεχνητή Νοημοσύνη, Αλγοριθμική Λογική, Μαθηματικά... όλα αυτά όπου είναι περισσότερο γνωστός σήμερα.

Ο Τούρινγκ αντιμετώπισε το πρόβλημα της τεχνητής νοημοσύνης, και πρότεινε ένα πείραμα γνωστό σήμερα ως «Δοκιμή Τούρινγκ», μια προσπάθεια να καθοριστούν πρότυπα για μια μηχανή που καλείται νοήμων: δηλαδή εάν είναι δυνατό να ειπωθεί ότι μια μηχανή γνωρίζει και μπορεί να σκεφτεί.

Σχεδίασε έναν από τους πρώτους ηλεκτρονικούς προγραμματίσημους ψηφιακούς υπολογιστές, εργάστηκε πάνω στο σχέδιο της αυτόματης μηχανή υπολογισμού και το 1946 παρουσιάζει το πρώτο πλήρες σχέδιο ενός υπολογιστή. Αν και πέτυχε το σχεδιασμό της αυτόματης μηχανής υπολογισμού, υπήρξαν καθυστερήσεις στην έναρξη του προγράμματος και απογοητεύτηκε.

Το 1948, ο Τούρινγκ, συνεργάζεται με τον προηγούμενο προπτυχιακό συνάδελφό του, Champernowne και αρχίζει ένα πρόγραμμα σκακιού για έναν υπολογιστή που δεν έχει υπάρξει ακόμα. Το 1952, χωρίς έναν υπολογιστή αρκετά ισχυρό να εκτελέσει το πρόγραμμα, ο Τούρινγκ έπαιξε ένα παιχνίδι στο οποίο μιμήθηκε τον υπολογιστή, σκεπτόμενος για μισή ώρα ανά κίνηση. Το παιχνίδι καταγράφηκε και το πρόγραμμα έχασε από έναν συνάδελφο του Τούρινγκ. Εντούτοις, λέγεται ότι το πρόγραμμα κέρδισε ένα παιχνίδι ενάντια στη σύζυγο του Champernowne.

Πέρα από την επιστήμη των υπολογιστών, ο Τούρινγκ εργάστηκε από το 1952 μέχρι το θάνατό του το 1954, στη μαθηματική βιολογία και συγκεκριμένα στη μορφογένεση.

Ποινική Δίωξη για Ομοφυλοφιλία και Θάνατος

Ο Άλαν Τούρινγκ είχε την... ατυχία να είναι ομοφυλόφιλος σε μια περίοδο όπου η ομοφυλοφιλία στο Ηνωμένο Βασίλειο αποτελούσε έγκλημα και θεωρείτο ως ψυχιατρική πάθηση.

Το 1952, ο εραστής του βοήθησε έναν συνεργό προκειμένου να διαρρήξει το σπίτι του Τούρινγκ. Ο Τούρινγκ πήγε στην αστυνομία να καταγγείλει το έγκλημα. Ως αποτέλεσμα της έρευνας της αστυνομίας, ο Τούρινγκ ειπώθηκε να έχει σεξουαλική σχέση με ένα 19χρονο άτομο και ο Τούρινγκ χρεώθηκε με την κατηγορία της σεξουαλικής διαστροφής. Δεν πρόσφερε καμία υπεράσπιση στον εαυτό του και τελικά καταδικάστηκε. Μετά από μια καλά κοινοποιημένη δίκη, του δόθηκε η επιλογή μεταξύ της φυλάκισης και μιας ορμονικής «θεραπείας» για τη μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας. Για να αποφύγει τη φυλάκιση, επέλεξε τις εγχύσεις ορμονών οιστρογόνων, οι οποίες διήρκησαν ένα έτος, με σοβαρές παρενέργειες όμως, όχι μόνο σωματικές (όπως την ανάπτυξη στήθους) αλλά και ψυχικές, οδηγώντας τον σε αποξένωση και κατάθλιψη.

Η καταδίκη του Τούρινγκ για ομοφυλοφιλία του κατάστρεψε τη σταδιοδρομία, αφού μια από τις επιπτώσεις της καταδίκης ήταν να χάσει το δικαίωμα να εργάζεται, εμποδίζοντας τον να συνεχίσει να παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες στην Υπηρεσία Πληροφοριών (GCHQ) για θέματα κρυπτογραφίας.

Στις 7 Ιουνίου, 1954, πέθανε από δηλητηρίαση κυανίου, προφανώς (;) από ένα μήλο που άφησε μισοφαγωμένο και περιείχε κυάνιο. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι ο θάνατός του ήταν σκόπιμος οπότε και θεωρήθηκε αυτοκτονία. Η μητέρα του, εντούτοις, επίμονα υποστήριξε ότι η κατάποση οφείλοταν στην απρόσεκτη αποθήκευση εργαστηριακών χημικών ουσιών του. Οι φίλοι του ισχυρίστηκαν ότι ο Τούρινγκ είναι πιθανό να είχε αυτοκτονήσει με αυτόν τον τρόπο, για να δώσει στη μητέρα του κάποια εναλλακτική αιτία για το θάνατο του.

Άλλες θεωρίες και εικασίες σχετικά με το θάνατό του διέδωσαν διάφορες φήμες κατά καιρούς, παράδειγμα ότι ο Τούρινγκ διάλεξε αυτή τη μέθοδο αυτοκτονίας σαν αφιέρωμα στην αγαπημένη του ταινία «Η Χιονάτη και οι Εφτά Νάνοι». Το ενδεχόμενο δολοφονίας είχε επίσης διατυπωθεί, λόγω της συνεργασίας του Τούρινγκ με τις Μυστικές Υπηρεσίες, από φόβο μήπως η ομοφυλοφιλία του αποτελέσει αιτία για διαρροή πληροφοριών. Αυτή η θεωρία, αν και γενικά κατηγορηματικά μη αποδεκτή, ενισχύεται από το γεγονός ότι το ίδιο το μήλο ποτέ δεν ελέγχτηκε για κυάνιο, αλλά το συμπέρασμα της δηλητηρίασης σαν αιτία θανάτου ήταν αποτέλεσμα νεκροψίας.

Μεταθανάτια Αναγνώριση

Σήμερα βέβαια αναγνωρίζεται καθολικά η εισφορά του Άλαν Τούρινγκ, όχι μόνο στην καθαυτή Επιστήμη των Υπολογιστών, αλλά και στην Κρυπτογραφία, Τεχνητή Νοημοσύνη, Μαθηματικά, Λογισμό, Βιολογία κλπ.

Το Βραβείο Τούρινγκ θεωρείται σαν ένα αντίστοιχο «Βραβείο Νόμπελ της Πληροφορικής». Η προσωπικότητά του τιμάται με διάφορους τρόπους (αγάλματα κλπ) και το όνομά του χρίζει ποίκιλλες περιπτώσεων: δρόμους, πτέρυγες πανεπιστημίων, ετήσια συνέδρια, ερευνητικά προγράμματα, θέματα Επιστήμης Υπολογιστών κλπ.

Φημολογείται δε, ότι το μισοφαγωμένο μήλο που χρησιμοποίησε ο Τούρινγκ για να αυτοκτονήσει ήταν και η έμπνευση του (πολύ) γνωστού logo της Apple (Πέτρο, Αλεξία και Θεόδωρε μπορείτε να χαρείτε... λίγο). Αν και όχι ευρέως αποδεκτή θεωρία, η ίδια η εταιρεία ουδέποτε έχει τοποθετηθεί επίσημα περί αυτού του θέματος.

Συγγραφή / Επιμέλεια: Ορέστης Τριγγίδης

orestis@tringides.com , www.amalgamacy.info

( Αρχική Έκδοση: Περιοδικό StudentStyle / StudentClick www.student-style.net )

Σημ: Κομμάτια που πάρθηκαν μερικώς ή σχεδόν αυτούσια από την Βικιπαίδεια (την Ελληνική Wikipedia – http://el.wikipedia.org) κα την αντίστοιχη Αγγλική, υπόκεινται κάτω από τα αντίστοιχα καθεστώτα που διέπουν τους νόμους και κανονισμούς σχετικά με τις άδειες χρήσης GPL (ειδικά όσο αφορά τις εικόνες) και GNU Free Documentation License (ειδικά όσο αφορά τα κείμενα) διατηρώντας η Βικιπαίδεια όλα τα σχετικά δικαιώματα και Αποποίηση Ευθυνών.

5 + 1 Ιστοσελίδες… Geek!

Αν αυτή τη στιγμή που διαβάζετε αυτές τις γραμμές διαπιστώνετε ότι έχετε πλήρη άγνοια του όρου «Geek», τότε οι «5+1 Ιστοσελίδες» αυτού του τεύχους δεν κάνουν για σας – οπότε μη χάνετε άλλο το χρόνο σας και διαβάστε κάτι άλλο (π.χ. το F1 ή το Cosmopolitan). Για αυτούς που μόλις αγνόησαν τις συστάσεις και συνεχίζουν να διαβάζουν, με την ελπίδα ότι η λέξη «Geek» έχει να κάνει κάτι με «Greek» χωρίς το «r», τότε συγνώμη, πάλι πέσατε έξω, δεν πειράζει, δεν είναι μα καθόλου αργά για να κάνετε κάτι άλλο (καφέ, τάβλι, Playstation και συναφή). Για τους/τις ξεροκέφαλους/ες που επιμένουν να διαβάζουν επειδή τους τρώει η περιέργεια να μάθουν «τι σημαίνει Geek», τους ενημερώνω επίσης ότι δεν θα μπω στον κόπο να εξηγήσω τον εν λόγω όρο, οπότε μπορείτε τώρα να σκίσετε την παρούσα σελίδα και να ανάψετε το τσιγάρο σας με αυτή.

(Αλλάζουμε και καμιά παράγραφο για να μεν μουρμουρά ο Πέτρος ότι «εν πολλίν το text»)... Για να διαβάζετε αυτές τις γραμμές, σημαίνει ένα από τα παρακάτω:

α) Είστε ειλικρινά φιλομαθής και θέλετε ειλικρινά να μάθετε τι σημαίνει «Geek», βλέποντας τις ιστοσελίδες... Θα σας απογοητεύσω και πάλι, επειδή αν δεν γνωρίζετε τι πραγματικά σημαίνει «Geek» ή δεν είστε Geek - you simply will not get it, honey, ή πιθανότατα να σας δημιουργηθούν εσφαλμένες εντυπώσεις περί του όρου... ίσως να είναι και καλύτερα έτσι.

β) Είστε ξεροκέφαλοι και περίεργοι και θέλετε να μπείτε εκεί που δεν ανήκετε, επειδή ΑΠΟΚΛΕΙΕΤΑΙ να συνεχίζετε να διαβάζετε επειδή σας αρέσει το γράψιμό μου (εκτός αν είσαστε τόσο κακόγουστοι, ή μαζόχες, ή πραγματικά δεν έχετε τίποτα καλύτερο να κάνετε)!

Διαλέξετε και πάρτε, ευχαριστώ για την κατανόησή σας, τώρα μπορείτε να αφήσετε το περιοδικό κάτω και να πάρετε τηλέφωνο τον κολλητό σας από το στρατό, ή να πάτε στη γειτόνισσά σας για να πείτε τα νέα σας.

ΤΕΛΟΣ ΑΡΘΡΟΥ

....

Χεχε, τώρα που ξεφορτωθήκαμε τους μη-σχετικούς (ένας ευγενικός τρόπος για να χαρακτηρίσεις κάποιον σαν «άσχετο»), μπορούμε να αρχίσουμε το άρθρο κανονικά! :) . Αν είστε Geek, τότε οι ιστοσελίδες για σας εν «πιλέ» γνωστές εδώ και καιρό, άρα εκ πρώτης όψεως το άρθρο αυτό δεν έχει λόγο να υπάρχει... εκτός βέβαια αν είστε Geek. Αν δεν γνωρίζετε μια από τις ακόλουθες ιστοσελίδες, τότε μάλλον σας τρώει το ενδιαφέρον για να μάθετε «τι είναι αυτή η ιστοσελίδα που θεωρείται «Geek» και εγώ δεν την ξέρω!»... Όπως και να ‘χει, here goes! την πλάκα μας κάνουμε...

Everybody Loves Eric Raymond (Except me) http://geekz.co.uk/lovesraymond

Στα γρήγορα: Ο RMS (Richard Stallman) ο ESR (Eric S. Raymond) και ο Linus Torvalds συγκατοικούν…

Alien Loves Predator www.alienlovespredator.com

Το «Alien vs. Predator» ήταν απλά προπαγάνδα του Hollywood. Στην πραγματικότητα ο Preston (Predator) και ο Abe (Alien) είναι συγκάτοικοι σε ένα διαμέρισμα στη Νέα Υόρκη και ζούνε σαν λεβέντες και κάνουν ότι θέλουν.

The Daily WTF http://thedailywtf.com

«System Clock out of range»?? wtf man?!?!!1!1

ThinkGeek www.thinkgeek.com

Αν είχατε ένα εκατομμύριο λίρες για πέταμα, που θα τις.. πετάγατε; Star Wars Force FX Lightsabers; Curiously Strong Magnets; Ελβετικό σουγιά με mp3 player; T-shirt που γράφουν σλόγκαν όπως «There are 10 types of people in the world: Those who understand binary, and those who don't»; You betcha!

Hack a Day www.hackaday.com

We. Hack. Everything. Period.

Και το «συν ένα»

Bruce Schneier Facts http://geekz.co.uk/schneierfacts

Νομίσατε ότι τα είδατε όλα στο Chuck Norris facts; Δείτε τα υπόλοιπα στο Bruce Schneier Facts! «When Bruce Schneier decrypts the Da Vinci Code, the ending doesn't suck» Rock on…

Τέλος. Αυτό ήταν. Όσοι από σας ουρλιάζετε ότι «ξέχασα» ιστοσελίδες όπως /. , digg, engadget και sourceforge, ε να μην λέμε και τα αυτονόητα!

Αυτά,

Ορέστης Τριγγίδης

orestis@tringides.com , www.amalgamacy.info

( Αρχική Έκδοση: Περιοδικό StudentStyle / StudentClick www.student-style.net )

Vista-μοτίφες!

Έχετε Vista; Θέλετε να κάνετε αλλαγές; Να το κάνετε πιο γρήγορο; Χαθήκατε; :) Keep Reading!

«Θέλω να βάλω Vista, αλλά…»

Αλλά τι; Σοβαρά τώρα: Κάθε φορά που χρειάζεται να μεταφερθείτε σε ένα νέο Λειτουργικό Σύστημα («Operating System»… π.χ. Windows; duh!) μεσολαβεί αναπόφευκτα ένα χρονικό διάστημα που αναγκαία σας χρειάζεται για να το μάθετε (και να το συνηθίσετε :) ).

Και φυσικά, η γκρίνια! Γιατί; Επειδή σαν άνθρωποι είμαστε κατά κόρο όντα της (βολεμένης) συνήθειας, έστω και αν μια νέα τεχνολογία έρχεται να μας δώσει καλύτερες λύσεις. Ένα προσιτό παράδειγμα: προσπαθήστε να πείσετε τον παππού σας αντί να πηγαίνει στην τράπεζα να πληρώνει τους λογαριασμούς ή να εξαργυρώνει τη σύνταξή του, να δώσει εντολή να πληρώνονται οι λογαριασμοί και να λαμβάνουν την σύνταξή τους αυτόματα, αποφεύγοντας έτσι τον ποδαρόδρομο και την ταλαιπωρία της τράπεζας.

Θυμάμαι μόλις βγήκε το Windows XP, αρκετοί ήσαν αυτοί που αρνούμενοι να αναβαθμιστούν γκρίνιαζαν και υποστήριζαν ότι το «Windows 98 είναι μια χαρά και το XP είναι αχρείαστο». Παρομοίως, θυμάμαι πιο παλιά το κόλλημα που επικρατούσε για την αναβάθμιση στις multimedia τεχνολογίες (cd-rom, προηγμένες κάρτες ήχου και γραφικών κ.α.). Και στις δύο περιπτώσεις βέβαια, οι χαμένοι ήταν αυτοί που αντιστέκονταν στην αλλαγή (όποιες και να ‘ταν οι προφάσεις), επειδή στο τέλος της ημέρας αυτοί ήταν που έτρεχαν να προλάβουν και να προσαρμοστούν στις τεχνολογίες που οι άλλοι ήδη είχαν προσαρμοστεί πιο ομαλά και σχετικά ανώδυνα. Οπόταν, αν έχετε XP και σκέφτεστε «άσε το Vista για του χρόνου», think again :).

Σαν χρήστες XP των τελευταίων 5-6 χρόνων, ομολογουμένως αναμέναμε μια πιο «μεταβατική» προσέγγιση στο Vista, όμως τα μαγκόπαιδα στη Microsoft είχαν αντίθετη άποψη και έτσι (με μια «EAT THIS!» προσέγγιση :) ) φόρτωσαν το Vista με χίλια-δυο νέα πραγματάκια. (By the way, όσοι βρήκατε το Vista «εξωγήινο», δοκιμάστε και το Office 2007!). Επιπλέον, η Microsoft είναι (επιεικώς) ιδιαίτερα «προτρεπτική» προς τους χρήστες (νυν και αυτούς που σκέφτονται να αγοράσουν νέο υπολογιστή) στο να ΠΙΑΣΟΥΝ VISTA. Για να σας δώσω λίγο να καταλάβετε: αυτή τη στιγμή που τυπώνεται το περιοδικό, δεν νομίζω να μπορείτε να βρείτε στην αγορά καινούργιο υπολογιστή ή φορητό Η/Υ προ-εγκατεστημένο (νόμιμα) με Windows XP, παρά μόνο με Vista.

Το Vista είναι ένα αυξημένων δυνατοτήτων σύστημα και σε όσους με ρωτούν «αν το Vista είναι καλό» τους απαντώ «γενικά ναι, όταν το συνηθίσεις» και όταν με ρωτούν «αξίζει τον κόπο να το βάλω τώρα» απαντώ «εκτός αν τριβιτζιάζεσαι για Linux, τότε όσο πιο σύντομα το βάλεις τόσο το καλύτερο».

Vista-μοτίφες! Ist wunderbar!

Όπως είπαμε, μπορεί το Vista να έχει αυξημένες δυνατότητες, αλλά παίρνοντας δεδομένο ότι δουλεύαμε σε ένα XP κόσμο για πολύ καιρό, τότε είναι σχεδόν αδύνατον για το μέσο χρήστη να αντισταθεί στην παρόρμηση να προβεί αλλαγές σε αυτό με την πρώτη κιόλας εκκίνηση! Και αυτό είναι πέρα για πέρα εμφανές, φτάνει να κάνετε μια αναζήτηση στο διαδίκτυο π.χ. για «Vista optimization» ή για «Vista tweaks» και θα πάρετε αποτελέσματα πέρα των τεσσάρων εκατομμυρίων!

Επίσης, θα διαπιστώσετε ότι ήδη έχουν κυκλοφορήσει δεκάδες εργαλεία που ακριβώς αποσκοπούν να βοηθήσουν τους χρήστες να «φτιάξουν» το Vista όπως θέλουν. Μερικά είναι δωρεάν, κάποια όχι, κάποια είναι μούφες – κατ’ ακρίβεια μερικοί ειδήμονες υποστηρίζουν ότι όλα είναι μούφες. Εμείς κάναμε ένα επιφανειακό έλεγχο σε ένα - δυο από αυτά, τα συμπεράσματα και η ευθύνη όμως όλη δική σας :) ! Αν θέλετε, δοκιμάστε τη βασική δωρεάν έκδοση του TweakVI ( http://www.totalidea.com/content/tweakvi/tweakvi-index.html ).

Εμείς απλά είμαστε εδώ για να σας δείξουμε ότι το να αναβαθμιστείτε σε ένα νέο λειτουργικό σύστημα δεν είναι δα και τόσο φοβερή δουλειά, φτάνει να το μάθετε (και αφού του αλλάξετε τα φώτα στις μοτίφες! :) ).

Πριν συνεχίσετε να διαβάζετε και ΠΡΙΝ κάνετε ΟΤΙΔΗΠΟΤΕ:

ΠΑΝΤΑ να παίρνετε backups τα πολύτιμά σας δεδομένα και ρυθμίσεις ΠΡΙΝ κάνετε οτιδήποτε. Μην δοκιμάσετε οτιδήποτε εκτός κι αν είστε σίγουροι ότι ξέρετε τι κάνετε και ότι αυτό είναι που θέλετε να κάνετε. Και φυσικά, at your own risk πάντα: «αν το σπάσετε, δεν πληρώνουμε»!

Σημειώνουμε ότι αυτή η λίστα δεν είναι ούτε πλήρης και ούτε όλες οι μετατροπές και συμβουλές έχουν εφαρμογή αποκλειστικά σε Vista.

Για να μπορέσετε να προβείτε σε οποιεσδήποτε αλλαγές, σιγουρευτείτε πρώτα ότι έχετε δικαιώματα χρήστη Administrator.

Λοιπόν…

Απεγκαταστήστε άχρηστα προγράμματα και διαβολικές ρυθμίσεις (settings) – αν είναι δυνατό αποσκοπήστε σε «φρέσκια» εγκατάσταση των Vista

Άσχετο με το καθεαυτό Vista, αλλά κατά πάσα πιθανότητα (ειδικά) όταν αγοράζετε νέο φορητό υπολογιστή ή υπολογιστή διεθνούς κατασκευάστριας εταιρείας, να έρχεται ΦΟΡΤΩΜΕΝΟΣ με άσχετα με τα Vista προγράμματα. Οι προβαλλόμενες προθέσεις συνήθως είναι κάτι μπούρδες του στυλ «to enhance the user’s experience, providing added value to the product». Στην πραγματικότητα όμως είναι για να σας πλασάρουν να αγοράσετε τα full versions των προγραμμάτων, ή προγράμματα που σκοπό έχουν περισσότερο να σας πρήξουν με τα «χρώματα» της κατασκευάστριας εταιρείας (διαφημιστικά, λογότυπα, σύνδεσμοι στις ιστοσελίδες, εγγραφή χρήστη κλπ), παρά να προσφέρουν ουσιαστική χρησιμότητα.

(Και κάπου εδώ ξεφεύγω από την αντικειμενικά επαγγελματική προσέγγιση και γίνομαι κάφρος): Τρανό και σατανικό παράδειγμα είναι το Norton Antivirus, το οποίο, εκεί που όλα δουλεύουν καλά και ανέμελα, μετά από λίγο καιρό σου λέει «για να συνεχίσετε να λαμβάνετε updates παρακαλώ ανανεώστε τη συνδρομή σας για ένα χρόνο», μετά του αζημίωτου φυσικά. Συν τοις άλλοις, είναι και βαρύ κι ασήκωτο.

Όλα αυτά επιβαρύνουν το σύστημά σας (και τα συκώτια σας) και (ειδικά το Norton, το οποίο μισώ, μισώ, μισώ) είναι το Φραγγέλιο του Θεού, οπόταν ξεφορτωθείτε τα κακήν κακώς. Πώς να το κάνετε; Start -> Control Panel -> (Classic View) -> Programs and Features -> Uninstall…

Μερικά όμως (παράδειγμα πάλι το Norton Antivirus) οι κατασκευαστές ΔΕΝ σας δίνουν επιλογή απεγκατάστασης για να σας το ταΐσουν θέλετε δεν θέλετε. Στην συγκεκριμένη περίπτωση του Norton, αν πάτε στη Symantec.com μπορείτε να κατεβάσετε το «Norton Removal Tool» και να κάνετε τη δουλειά σας. (σ.σ.: Εναλλακτικά του Norton, σαν συστήνω ανεπιφύλακτα ένα δωρεάν και ελαφρύ (και κατά την γνώμη μου, κλάσεις καλύτερο) antivirus πρόγραμμα, το AVG ( http://free.grisoft.com , Home Edition), ή το Avira Antivir (www.free-av.com , Personal Edition)).

Με παρόμοιο τρόπο μπορείτε να απεγκαταστήσετε στοιχεία του Vista που δεν χρειάζεστε, ως εξής: Start -> Control Panel -> (Classic View) -> Programs and Features -> Turn Windows features on or off (στα αριστερά σας) -> (Continue) -> Επιλέξτε ή καθαρίστε τα στοιχειά του Vista που δεν χρειάζεστε. Μπορείτε π.χ. να αφαιρέσετε τα εξής (χωρίς να «σπάσετε» κάτι): Indexing Service, Remote Differential Compression, Tablet PC Optional Components, Windows DFS Replication Service, Windows Fax & Scan (εκτός κι αν χρησιμοποιείτε το μόντεμ για να στέλνετε φαξ), Windows Meeting Space (εκτός κι αν χρησιμοποιείτε το Live Meeting) -> ΟΚ

Εναλλακτικά, για άχρηστα settings, προγράμματα και μπερδέματα στο registry και στο σύστημα, μπορείτε να κατεβάσετε ένα δωρεάν και πανέμορφο προγραμματάκι, το CCleaner (ή «CrapCleaner» αν προτιμάτε :) ) από εδώ: www.ccleaner.com, ή/και με συνδυασμό με το dial-a-fix ( http://wiki.djlizard.net/Dial-a-fix ) (επίσης δωρεάν). Αυτά ισχύουν και για το XP και καλά κάνετε να τα τρέχετε ανά διαστήματα.

Απενεργοποιείστε το User Access Control (UAC)

User Access Control: Μια νέα κατάσταση στο Vista που πραγματικά δεν μπορώ να σκεφτώ ούτε και έναν άνθρωπο που για οποιοδήποτε λόγο θα την ήθελε. Ο σκοπός είναι να προστατεύει το σύστημα από malware ή spyware που θα προσπαθήσουν να προβούν σε αλλαγές στο σύστημά σας χωρίς την έγκρισή σας.

Θα την προσέξετε σχεδόν αμέσως: μόλις προσπαθήσετε να αλλάξετε μια ρύθμιση DO YOU WANT TO CONTINUE?, να τρέξετε ένα προγραμματάκι ARE YOU SURE YOU WANT TO RUN THIS? ή να εγκαταστήσετε κάτι νέο IS THIS YOU THAT YOU ARE RUNNING THIS? CONFIRM YOU WANT TO CONTINUE? ή… καταλαβαίνετε τι εννοώ. Δεν θέλω να σχολιάσω το πόσο «ωφέλιμη» είναι, αλλά μου σπάει τα νεύρα, όπως και σε εκατομμύρια άλλους ανθρώπους, όπως και ‘σας, οπόταν απενεργοποιείστε την ως εξής: Start -> Control Panel -> User Accounts -> Turn User Account Control on or off -> Αδειάστε το σχετικό κουτάκι -> Αν σας ζητηθεί, Επανεκκινήστε.

Απενεργοποιείστε το Windows Search Indexing

Το Windows Vista Search Indexing είναι μια υπηρεσία («service») η οποία συνεχώς σαρώνει τα αρχεία του συστήματός σας ώστε η αναζήτηση να γίνεται πιο αποτελεσματικά, γρήγορα και εις βάθος. Προσωπικά, σαν χρήστης που διατηρώ πολλά αρχεία κειμένου (emails, αρχεία Office, text, html κλπ), μου είναι απαραίτητη επειδή με αυτή μπορώ να ψάξω τάχιστα όχι μόνο στην ονομασία των αρχείων, αλλά και εντός του περιεχόμενού τους. Χρήσιμο μεν, αλλά χρειάζεται πολλούς πόρους από το σύστημα για να δουλέψει, με αποτέλεσμα να το επιβραδύνει σημαντικά.

Άρα, για χρήστες με λίγες ανάγκες και με λίγα αρχεία, ίσως θα ήταν καλό να απενεργοποιήσουν αυτήν την υπηρεσία, ως εξής: Start -> Computer -> δεξί κλικ στο δίσκο C: -> General, αδειάστε την επιλογή «Index this drive for faster searching» -> Αν έχετε όμως κάποιους φάκελους ή αρχεία που μόνο αυτά θέλετε να σαρώνονται από την υπηρεσία, μπορείτε να τα συμπεριλάβετε.

Απενεργοποιείστε την «Αυτόματη Αποθρυμμάτιση» («Automatic Disk Defragmentation») (σ.σ.: ΧΑΧΑΧΑ κατακαημένη Ελληνική γλώσσα!)

Το Vista τρέχει συνεχώς τη διαδικασία Defragmentation, η οποία βελτιστοποιεί, «συγυρίζει» το περιεχόμενο του δίσκου σε μια σειρά, διατηρώντας μια συνεχή ροή. Το Defragmentation είναι μεν μια απαραίτητη διαδικασία για την απόδοση του συστήματος, αλλά δεν χρειάζεται να τρέχει συνεχώς επειδή αναλώνει πολλούς πόρους του συστήματος (επιβραδύνοντάς το έτσι).

Απενεργοποιήστε λοιπόν το συνεχές Defragmentation ως εξής: Start -> Computer -> δεξί κλικ στο δίσκο C: Drive -> Properties -> Tools -> Καθαρίστε το «Run on a schedule». Προσοχή όμως: για να διατηρείτε το δίσκο σας σε καλή κατάσταση, μην ξεχνάτε να κάνετε defragmentation τουλάχιστον κάθε μήνα, ως εξής: Start -> Computer -> δεξί κλικ στο δίσκο C: Drive -> Properties ->Tools -> Defragment Now…

Προσθέστε ένα USB Stick για να χρησιμοποιήσετε το Windows ReadyBoost

Όπως είχαμε εκτενώς περιγράψει σε προηγούμενο τεύχος, το «ReadyBoost» είναι μια τεχνολογία της Microsoft που μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα «ReadyBoost ικανό» USB stick για να αποθηκεύσει αρχεία συστήματος των Vista για γρήγορη προσπέλαση.

Αυτό ισχύει κυρίως για συστήματα με λιγότερη από 1 GB μνήμη (η ελάχιστη προτεινόμενη μνήμη για το Vista). Υποτίθεται ότι επίσης μπορεί να βελτιώσει την απόδοση των συστημάτων με περισσότερη μνήμη από 1 GB, αλλά σε αυτό το θέμα οι απόψεις διίστανται, οπόταν δοκιμάστε το και συγκρίνετε το «πριν και μετά» από μόνοι σας.

Αν δεν έχετε ώρα να γυρεύετε ποια USB stick είναι ReadyBoost enabled και ποια όχι, στα πρόχειρα σας προτείνουμε τα Corsair που θα τα βρείτε στο Bionic. Αλλιώς, ψάξτε εσείς.

Ως εξής: Βάλτε στη θύρα USB ένα «ReadyBoost enabled» USB stick -> Start -> Computer -> Δεξί κλικ στο USB stick -> Properties -> ReadyBoost -> «Use this Device» -> Επιλέξτε χωρητικότητα που θέλετε να αναλώσετε.

Απενεργοποιείστε το Windows Hibernation

Αν δεν γουστάρετε να χρησιμοποιείτε το Hibernation (δλδ: να βάζετε τον υπολογιστή σας σε «Hibernation» αντί «Shut Down» ώστε να μπορείτε να επαναφέρετε την κατάσταση που ήσασταν πριν σβήσετε τον υπολογιστή σας) τότε απενεργοποιείστε το, μιας και οι υπηρεσίες που τρέχουν συνεχώς για να μπορεί το hibernation να δουλέψει αναλώνουν από τους πόρους του συστήματος.

Ως εξής: Start -> Control Panel -> (Classic View) -> Power Options -> κάντε κλικ στο «Change Plan Settings» του Power Plan που έχετε επιλεγμένο -> Change Advanced Settings -> Επεκτείνετε το «Sleep» -> Επεκτείνετε το «Hibernate After» -> Never -> OK OK κλπ…

Απενεργοποιείστε το System Restore

Το «System Restore» είναι χρήσιμο για να μπορεί να επαναφέρει το σύστημα στην περίπτωση που κάτι πάει πολύ στραβά και χρειάζεστε να επαναφέρετε μια κατάσταση που ορίσετε εσείς σαν «Restore Point».

Όμως, αν εσείς έχετε τις δικές σας διαδικασίες για να παίρνετε backups (ή εάν απλά δεν σας νοιάζει – «ας πάει το παλιάμπελο» :) ), τότε απενεργοποιείστε το, υπό δική σας ευθύνη πάντοτε, ως εξής: Start -> Control Panel -> (Classic View) -> System -> System Protection (στα αριστερά) -> Αδειάστε το κουτάκι δίπλα από το δίσκο.

Απενεργοποιείστε Services (που εκκινούν αυτόματα με την έναρξη του Vista) που δεν χρειάζεστε

Πολλές Υπηρεσίες («Services») που είναι ενεργοποιημένες στα Vista απλά δεν θα τις χρησιμοποιήσετε ποτέ. Το γεγονός ότι τρέχουν συνεχώς, περισσότερο καθυστερούν την έναρξη του Vista, παρά το γεγονός ότι καταλαμβάνουν πολλούς πόρους. Συνήθως ότι είναι εμφανές κάτω δεξιά στο System Tray μπορείτε να το απενεργοποιήσετε από εκεί - όμως για να απενεργοποιήσετε περεταίρω αχρείαστες Υπηρεσίες, είτε είναι του Vista, είτε π.χ. του κατασκευαστή της κάρτας γραφικών (π.χ. «driver helper») πρέπει να κάνετε το εξής: Start -> Control Panel -> (Classic) -> Administrative Tools - > Services -> Με ασφάλεια μπορείτε να απενεργοποιήσετε τις εξής: Offline Files (εκτός κι αν χρησιμοποιείτε το Offline File Sync), Tablet PC Input Service (εκτός κι αν έχετε tablet PC), Terminal Services, Windows Search (εάν έχετε ήδη απενεργοποιήσει το indexing), Fax (εκτός κι αν χρησιμοποιείται το μόντεμ σαν φαξ), οποιαδήποτε υπηρεσία που δεν ανήκει στη Microsoft συνήθως έχει ασήμαντο ρόλο (π.χ. «Updater»). Μπορείτε να ψάξετε στο διαδίκτυο για πιο λεπτομερείς λίστες με περιγραφές των Υπηρεσιών του Vista. -> Επανεκκινήστε τον υπολογιστή σας και προσέξτε διαφορά στο χρόνο έναρξης.

Μπορείτε πάντοτε να επαναεκκινήσετε / επαναφέρετε τις Υπηρεσίες με τον ίδιο τρόπο. Προσοχή όμως: μην αρχίσετε να απενεργοποιείτε υπηρεσίες που την άκρα, επειδή μια υπηρεσία μπορεί να είναι εξαρτώμενης της άλλης, ή να έχουν ένα αδιασάφητο ρόλο που στο μέλλον μπορεί να σας προκαλέσουν παράξενα προβλήματα. Πέραν των προφανών υπηρεσιών, για τις υπόλοιπες κάντε το homework σας πριν πειραματιστείτε, ψάξτε στο διαδίκτυο για το τι κάνει η κάθε μία.

Βελτιώστε την απόδοση του SATA σκληρού δίσκου σας

Αν δεν είστε σίγουροι αν έχετε SATA σκληρό δίσκο ή όχι, θα το διαπιστώσετε εάν ανοίξετε τον υπολογιστή σας και το καλώδιο που συνδέει το δίσκο με την μητρική κάρτα είναι 0.7 εκατοστά.

Αυτή η μοτίφα βελτιώνει την ταχύτητα του δίσκου: δεν θα εξηγήσουμε πως ακριβώς γίνεται αυτό, το μόνο ρίσκο είναι ότι εάν έχετε διακοπή ρεύματος τότε τα δεδομένα που είχατε στη μνήμη θα χαθούν. Ούτως ή άλλως, πάντα είναι καλό να επενδύσετε σε ένα UPS (περίπου 30-40 λίρες), όπου σε περίπτωση διακοπής του ρεύματος θα μπορείτε να σώσετε τη δουλειά σας έγκαιρα.

Ως εξής: Start -> Computer -> δεξί κλικ σε ένα SATA δίσκο -> Properties -> Hardware -> Properties -> Policies -> Enable Advanced Performance.

Απενεργοποιείστε το περιβάλλον Aero

Κουφό, επειδή εάν απενεργοποιήσετε το Aero τότε χάνετε μια μεγάλη φάση του Vista. Το Aero είναι όλο το «λαμπύρισμα» που βλέπετε στo Vista, που παρόλο που «τρώει» αρκετούς πόρους για να μπορεί να τρέχει είναι βέβαια κάτι πέρα από απλά «λαμπύρισμα»: επεκτείνει σημαντικά τη λειτουργικότητα και δίνει νέα άνεση στο χρήστη. Πραγματικά πολύ καλή δουλειά.

‘Όμως, αν το σύστημά σας είναι κάπως υπό των προδιαγραφών και «σέρνεται», ή απλά θέλετε το «παλιό, καλό, απλό περιβάλλον» (καλή ώρα όπως τον πατέρα μου), τότε ιδού: Start -> Control Panel -> (Classic View) -> Personalization -> Theme -> Διαλέξτε κάτι πιο απλό, π.χ. το Windows Vista Basic ή το Windows Standard -> OK.

Απενεργοποιείστε το Windows Sidebar

Αν δεν γουστάρετε το Windows Sidebar στα δεξιά σας, τότε απενεργοποιείστε το ως εξής: Δεξί κλικ σε μια κενή επιφάνεια του Sidebar -> Properties -> Αδειάστε το: «Start Sidebar when Windows starts» -> OK.

Εάν απλά θέλετε να το κλείσετε χωρίς να το απενεργοποιήσετε μόνιμα (ώστε να εκκινήσει ξανά με την επόμενη εκκίνηση του υπολογιστή σας): Δεξί κλικ σε μια κενή επιφάνεια του Sidebar -> Exit.

Εγκαταστήστε τους πιο πρόσφατους Οδηγούς των Συσκευών σας (Hardware Drivers)

Αυτό λύνει πολλούς μπελάδες, ιδιαίτερα στο Vista, που ως σχετικά καινούριο λειτουργικό σύστημα, οι οδηγοί ενδέχεται να περιέχουν σφάλματα και ασυμβατότητες. Βρείτε το ακριβές μοντέλο της συσκευής (π.χ. κάρτας γραφικών) -> Πηγαίνετε στην επίσημη ιστοσελίδα του κατασκευαστή και κατεβάστε τον τελευταίο οδηγό και εγκαταστήστε τον. -> Επανεκκινήστε, έστω κι αν δεν σας ζητηθεί.

Σημείωση 1: Ειδικά για κάρτες γραφικών, ΠΑΝΤΑ να πηγαίνετε στην σελίδα του κατασκευαστή του chipset της κάρτας (π.χ. nVIDIA) και ΟΧΙ του κατασκευαστή της κάρτας (π.χ. MSI). Ο λόγος: συνήθως οι οδηγοί που παρέχει ο κατασκευαστής της κάρτας έρχονται με επιπρόσθετα ουσιαστικά άχρηστα στοιχεία, που μπορεί και να κάνουν παραπάνω κακό παρά καλό. Και πάντα από το πρόγραμμα εγκατάστασης του οδηγού να επιλέγετε να εγκαταστήσετε μόνο ότι σας είναι χρήσιμο.

Σημείωση 2: Μπανάλ, αλλά διαβάζετε τις οδηγίες (rtfm) :).

Και επειδή η λίστα είναι ατέλειωτη, that’s all folks!

Ελπίζουμε να πήρατε μια ιδέα και να αρχίσετε να παίζετε μαθαίνοντας (προσεκτικά, χωρίς να σπάσετε) με το Vista.

Αν κολλήσατε κάπου, το Vista είναι γεμάτο με «Help» κουμπάκια και επιπλέον μπορείτε να πάρετε βοήθεια από την επίσημη ιστοσελίδα τεχνικής υποστήριξης για το Vista: http://windowshelp.microsoft.com .

Η λίστα με τις μοτίφες είναι ατέλειωτη και επίτηδες δεν αγγίξαμε κάποια σημεία όπως μετατροπές στο registry. Για περεταίρω πειράματα απλά κάντε μια αναζήτηση στο διαδίκτυο: αν έχετε χρόνο και όρεξη θα σας κρατήσει απασχολημένους για πολλές ώρες… μέχρι να καταφέρετε να σπάσετε κάτι :).

Υπάρχει πολύς ενθουσιασμός στο διαδίκτυο από την κοινότητα χρηστών Vista για τέτοιες μοτίφες, δείτε αυτά: www.blackviper.com, κατεβάστε ένα καλογραμμένο και αναλυτικότατο οδηγό από www.tweakguides.com/TGTC.html, www.mostlysavingmoney.com, www.TweakVista.com, www.laptopmag.com, www.speedyvista.com.

Ορέστης Τριγγίδης

orestis@tringides.com - Blog: http://ITslavery.blogspot.com

(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "ΠΟΛΙΤΗΣ" σε δύο μέρη - Κωδικός άρθρου: 804175 - 06/07/2008, Σελίδα: 44 εδώ και Κωδικός άρθρου: 805229 - 13/07/2008, Σελίδα: 44 εδώ)