Με το πέρασμα του χρόνου και την ανάπτυξη της τεχνολογίας, όλο και περισσότερα πράγματα μπορούμε να κάνουμε με τον Η/Υ: να ακούσουμε μουσική, να δούμε ταινίες, να σερφάρουμε με τις ώρες στο διαδίκτυο, να παράξουμε εργασία, να διαβάσουμε για κάποιο μάθημα κλπ.
Άρα, η εξάπλωση των ηλεκτρονικών υπολογιστών – με την τεχνολογία να γίνεται όλο και πιο εύκολα προσιτή στις μάζες, συν τις αυξανόμενες εφαρμογές που έχουν τη δυνατότητα οι Η/Υ να κάνουν – όλα αυτά συντείνουν στο γεγονός, να χρησιμοποιούμε τους Η/Υ περισσότερη ώρα, με ποικίλους διαφορετικούς τρόπους.
Αυτό που ίσως δεν γνωρίζετε, είναι ότι η λανθασμένη χρήση του Η/Υ, μπορεί να επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του χρήστη. Όλοι μπορούν να αντιληφθούν ένα προφανή παράγοντα, ότι «πολλές ώρες μπροστά από την οθόνη πειράζει στα μάτια». Σας διαβεβαιώνω όμως, ότι υπάρχουν και πολλοί άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία, όπως η στάση που καθόμαστε, η θέση των χεριών, ο εξαερισμός και ο φωτισμός του χορού, η κατάσταση των συσκευών του Η/Υ κ.α.
Ίσως δεν ακούτε συχνά κάποιες παθήσεις να συνδέονται με τη χρήση Η/Υ όπως επιληψία, περιτονίτιδα, τενοντίτιδα, και όλα αυτά με τη συνοδεία χρόνιων πόνων και παθήσεων.
Αυτό το άρθρο εν μέρει θα σας πληροφορήσει και θα δώσει κάποιες συμβουλές. Σαν αρχή, να πούμε ότι καλό είναι όταν αγοράζετε κάποια συσκευή (ή και λογισμικό) για τον Η/Υ, να ανατρέχετε στο βιβλίο οδηγιών, στο κεφάλαιο με τις «προειδοποιήσεις για την υγεία κατά τη χρήση» («Health Risks»).
Πάμε να δούμε όμως πιο συγκεκριμένα:
Η στάση σας, και ο χειρισμός.
Πολύωρη και έντονη χρήση των χεριών, ταλαιπωρεί τους τένοντες, τους ιστούς, το καρπό και τις αρθρώσεις των δακτύλων και των χεριών. Επίσης, η πολύωρη, άβολη και σφιχτή στάση των χεριών, εμποδίζει τη ελεύθερη κυκλοφορία του αίματος στα χέρια. Όλα αυτά, μπορούν να προκαλέσουν από ένα απλό μούδιασμα στα χέρια, μέχρι τενοντίτιδα, μέχρι.. πολύ χειρότερα (διαβάστε εδώ την προσωπική ιστορία κάποιου παθόντα: http://www.666.com/ben/chronic-pain/account-at-dimension-x.html και http://www.666.com/ben/chronic-pain/index.htm ).
Πόνοι και πιασίματα στο σβέρκο μπορούν να προκληθούν από την παρατεταμένη χρήση του υπολογιστή. Οι λόγοι μπορεί να είναι η πολύωρη ακινησία, η κακή στάση του σώματος, αλλά ακόμη και η κακή θέση την χεριών και των καρπών μπορεί να συμβάλει, λόγο τεντώματος και ταλαιπωρίας μυών, τενόντων κλπ.
Πώς να προλάβετε και να αντιμετωπίσετε όλα αυτά; Να ένα εύκολο πράμα που μπορείτε να κάνετε: φροντίστε οι συσκευές του Η/Υ (οθόνη, ποντίκι, πληκτρολόγιο κλπ) που δουλεύετε, να τοποθετημένες με εργονομικό, βολικό προς εσάς, τρόπο και σε σωστές αποστάσεις από εσάς.
Όταν αγοράζετε νέο υπολογιστή (ή νέες συσκευές Η/Υ), καλό θα είναι να αφιερώνετε λίγο χρόνο (και ίσως λίγο περισσότερο χρήμα), να διαλέγατε συσκευές που να είναι άνετες για σας στη χρήση, και εργονομικές. Παράδειγμα, όταν σκεφτείτε τη χρήση του ποντικιού (mouse), είναι μια απλή και εύκολη στο χειρισμό, και γι’ αυτό χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο. Και όμως, παράγοντες όπως ο άβολος / σφικτός τρόπος κρατήματος και χειρισμού, πλήκτρα που πατιούνται δύσκολα, η κακή τοποθέτηση (όπου τα χέρια αναγκάζονται να τεντώνονται και να κάνουν μεγάλη κίνηση κάθε φορά για να φτάσουν το ποντίκι): όλα αυτά μπορούν να προκαλέσουν πόνους στον καρπό, και να επεκτείνονται μέχρι το πάνω μέρος του χεριού, μέχρι τον ώμο.
Επίσης οι οδηγίες των συσκευών περιέχουν χρήσιμες οδηγίες. Παράδειγμα, με την αγορά του νέου σας πληκτρολόγιου (keyboard) ή ποντικιού, κάπου θα βρείτε να αναγράφονται προειδοποιήσεις για την υγεία του χρήστη (συνήθως στο κάτω μέρος, ή στο βιβλίο οδηγιών). Καλό θα ‘ταν να τις ανατρέξετε και να τις διαβάσετε. Μιας και το πληκτρολόγιο συγκεκριμένα αποτελεί μια κύρια συσκευή επικοινωνίας με τον Η/Υ (άρα χρησιμοποιείται για πολλή ώρα), καλό θα ‘ταν επίσης να σκεφτείτε να επενδύσετε κάποια περισσότερα χρήματα για την αγορά ενός εργονομικού πληκτρολόγιου που να σας βολεύει.
Πριν αρχίσετε να δουλεύετε στον υπολογιστή, κάντε μια μικρή προθέρμανση των χεριών σας, με το να σφίξετε τη γροθιά σας και με το να τεντώνετε γρήγορα τα δάκτυλά σας. Επαναλάβετε αυτή την άσκηση μερικές φορές, και όποτε νιώσετε ότι τη χρειάζεστε.
Αφιερώστε λίγο χρόνο να σιγουρευτείτε ότι έχετε πάρει μία άνετη στάση και ότι κανένα μέρος του σώματός σας δεν δέχεται κάποια πίεση ή πόνο. Κατά τη χρήση του υπολογιστή, να παρατηρήσετε εάν εμφανιστεί κάποια ενόχληση, ή κάτι σας εμποδίζει να εργαστείτε με άνεση.
Εικ: 1 – Μερικές βασικές αρχές ορθής στάση κατά τη χρήση Η/Υ.
Όταν καθίσετε, η πλάτη σας πρέπει να ακουμπά καλά στην καρέκλα και τα πόδια σας να πατούν στο πάτωμα. Αποφύγετε, ή βγάλτε, ψηλοτάκουνα παπούτσια.
Το πληκτρολόγιο και το ποντίκι σας πρέπει να βρίσκονται στο ίδιο ύψος (περίπου στο ύψος του αγκώνα σας), κοντά το ένα με το άλλο, με το πληκτρολόγιο κεντραρισμένο μπροστά σας. Μην κρατάτε το ποντίκι σας σφιχτά, και μη κτυπάτε με δύναμη τα κουμπιά του πληκτρολογίου και του ποντικιού.
Τα χέρια σας πρέπει να πέφτουν άνετα από τους ώμους σας στα πλάγια, οι καρποί σας να είναι ίσιοι (ποτέ λυγισμένοι πίσω, μπροστά ή πλάγια) , και γενικά να έχετε τα χέρια και τα δάκτυλά σας σε μια φυσική, άνετη στάση. Καθώς δακτυλογραφείτε, τίποτα δεν πρέπει να πιέζει τους καρπούς σας, οπόταν μην τους ακουμπάτε σε σκληρές επιφάνειες, και βγάλτε / χαλαρώστε σφικτά ρολόγια.
Τοποθετείστε την οθόνη σας με τέτοιο τρόπο, ώστε τα πάνω μέρος της να είναι στο ίδιο ύψος με τα μάτια σας.
Μικρά διαλείμματα κάθε μια ώρα (ή όποτε νιώσετε ότι το σώμα σας χρειάζεται διάλειμμα), συνιστώνται ανεπιφύλακτα. Αφιερώστε λίγο χρόνο στα διαλείμματα, και κάντε ελαφρό μασάζ στα δάκτυλα, στα χέρια, στους καρπούς, στο σβέρκο, και στους ώμους σας. Καθώς κάθεστε, τεντώστε τα πόδια σας και να γυρίστε τους αστραγάλους σας. Σηκωθείτε και περπατήστε για λίγο (π.χ. μέχρι τη μηχανή του καφέ) και δουλέψτε λίγο τη μέση σας.
Το computer, η οθόνη και τα μάτια σας
Ίσως ακούγεται παράδοξο: αλλά υπάρχουν περιπτώσεις, όπου οι οθόνες δεν είναι υπαίτιες για τα προβλήματα με την όραση κατά τη χρήση Η/Υ. Ενδέχεται ο χρήστης να έχει ήδη κάποιο πρόβλημα όρασης ή με τα μάτια του, αλλά με τη χρήση Η/Υ απλά να το διαπιστώσει, και λανθασμένα να θεωρήσει τον Η/Υ ή την οθόνη υπαίτιους.
Σαν συμβουλή, αν είστε ή πρόκειται σύντομα να είστε νέος χρήστης Η/Υ, καλό θα ήταν να επισκεφτείτε τον οφθαλμίατρό σας για έλεγχο. Αν διαπιστώσετε ότι χρειάζεστε να βάλετε ή να αλλάξετε γυαλιά ή φακούς, πέστε στον οπτικό σας να σας τα ετοιμάσει, με φακούς που μειώνουν την ακτινοβολία της οθόνης (συνήθως αυτό το επιπρόσθετο είναι δωρεάν).
Μάτια που συχνά στεγνώνουν ή χρειάζονται τρίψιμο κατά τη χρήση του Η/Υ, είναι πιο συνηθισμένο σε άτομα που χρησιμοποιούν φακούς επαφής. Αυτό εύκολα αντιμετωπίζεται αν αυξήσετε την υγρασία του δωματίου – ελέγξτε το κλιματιστικό σας, ή, αν θέλετε, υπάρχουν ειδικές συσκευές χώρου όπου αυξάνουν την υγρασία. Εάν το πρόβλημα είναι συνεχές, τότε ο οφθαλμίατρός σας μπορεί να σας συστήσει και να σας γράψει μια συνταγή για ειδικές σταγόνες που διατηρούν την υγρασία στα μάτια.
Η θέση και η κατάσταση της οθόνης, μπορεί να κουράσει (και εν τέλει στο μέλλον) να βλάψει τα μάτια σας. Αν η οθόνη δεν είναι τοποθετημένη ακριβώς απέναντί σας, είναι θαμπή, ακατάλληλη φωτεινότητα, κάνει «flicker» κλπ: όλοι αυτοί είναι υπαίτιοι παράγοντες.
Αν σκέφτεστε να αγοράσετε νέα οθόνη, να έχετε υπ’ όψη σας μερικά:
- Όσο πιο μεγάλη, τόσο το καλύτερο, επειδή είναι πιο ξεκούραστο για τα μάτια.
- Οι TFT, LCD – τύπου οθόνες («επίπεδες»), είναι πιο ξεκούραστες και εκπέμπουν πολύ λιγότερη ακτινοβολία. Είναι βέβαια πιο ακριβές από τις παραδοσιακές CRT τύπου οθόνες (αυτές που το σχήμα τους μοιάζει με «τηλεόραση»), αλλά, προσωπικά, δεν το μετανιώνω που επένδυσα κάποια λεφτά παραπάνω. Σκεφτείτε το σοβαρά, ειδικά αν είστε χρήστης που περνά πολλές ώρες μπροστά από τον Η/Υ. Επίσης παράγουν πολύ λιγότερη θερμότητα από τις οθόνες CRT.
- Αν θα αγοράσετε οθόνη τύπου CRT, σας συνιστώ να διαλέξετε κάποια γνωστή μάρκα, και να προσέξετε αν έχει ιδιότητες «Χαμηλής Ακτινοβολίας» («Low Radiation» capabilities and compliance with standards) ή επιπλέον φίλτρα που περιορίζουν την ακτινοβολία.
- Μπορείτε βέβαια να αγοράσετε φίλτρα όπου τοποθετούνται μπροστά από την οθόνη, να ξέρετε όμως ότι «σκοτεινιάζουν» τα χρώματα (σαν να τα βλέπετε όλα με γυαλιά ηλίου) και να μην ξεχάσετε ότι πρέπει να «γειώνετε» αυτά τα φίλτρα, με ένα μεγάλο μεταλλικό αντικείμενο (π.χ. με το μεταλλικό σκελετό του γραφείου). Τέτοια φίλτρα όμως δεν είναι απολύτως απαραίτητα για τις περισσότερες νέου τύπου οθόνες, καθώς τα τελευταία χρόνια οι κατασκευάστριες εταιρείες υποχρεούνται να τηρούν κάποια επιβαλλόμενες προδιαγραφές για την ακτινοβολία.
Ο συχνός καθαρισμός της επιφάνειας της οθόνης σας (αλλά και των γυαλιών σας!) είναι απαραίτητη. Υπάρχουν ειδικά καθαρτικά υγρά και μαντιλάκια γι’ αυτή τη δουλειά, αλλά εγώ χρησιμοποιώ λίγο καθαρό οινόπνευμα και μαλακό βαμβάκι.
Τέλος, φροντίστε το δωμάτιο που δουλεύετε να φωτίζεται ικανοποιητικά, αλλά να μην υπάρχει αντικατοπτρισμός φωτός στην οθόνη σας. Μπορεί να είναι πιο ωραία όταν βλέπετε ένα DVD με κλειστά φώτα, αλλά μην το κάνετε και όταν δουλεύετε.
Πονοκέφαλοι
Οι πονοκέφαλοι είναι συνηθισμένο φαινόμενο, που όμως οι Η/Υ υπολογιστές δεν είναι πάντα οι απευθείας υπαίτιοι, αλλά είναι αποτέλεσμα όλων αυτών που αναφέραμε πριν σαν κακές συνήθειες χρήσης, όπως: κακή στάση, ανεπαρκής φωτισμός, προβλήματα της οθόνης και φυσικά, υπερβολικές ώρες δουλειάς (ειρωνεία, αλλά και εγώ ο ίδιος που γράφω τώρα αυτό το άρθρο παραβιάζω αυτόν τον τελευταίο κανόνα)!
Ίσως οι πονοκέφαλοι να οφείλονται σε άγχος ή σε κάτι που σας απασχολεί; Το άρθρο δεν μπορεί να συμβουλέψει κάτι γι’ αυτό, αλλά αν προσέξετε όλα αυτά που αναφέραμε, οι πονοκέφαλοι θα εκμηδενιστούν.
Ξηρό δέρμα
Είναι πιο συνηθισμένο να νιώσουμε ξηρό ή τραχύ το δέρμα του πρόσωπό μας, παρά αλλού. Οι αιτίες δεν μας είναι άγνωστες, όπως ήδη αναφέραμε: Η χαμηλή υγρασία είναι ο ένας λόγος (αναφέραμε πριν πως μπορείτε να την αυξήσετε) και ο στατικός ηλεκτρισμός που μπορεί να υπάρχει στο δωμάτιο που δουλεύετε, όχι τόσο από τον Η/Υ και την οθόνη, αλλά από άλλα υλικά όπως μοκέτες κλπ.
Επιληψία
Κρίση επιληψίας μπορεί να προκληθεί από την ευαισθησία που μπορεί να έχει ένα άτομο, στις γρήγορες εναλλαγές χρωμάτων και φωτός. Στατιστικά, ένας στους δέκα χιλιάδες έχουν αυτήν την ευαισθησία, σε διάφορους βαθμούς.
Η επιληψία κατά τη χρήση Η/Υ, μπορεί να παρατηρηθεί όταν ο χρήστης παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια με πολύ γρήγορες εναλλαγές εικόνας, χρωμάτων και φωτός κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Εξίσου και πολλοί κατασκευαστές τέτοιων παιγνιδιών, συμπεριλαμβάνουν και προειδοποιήσεις για την περίπτωση επιληψίας κατά τη διάρκεια του παιγνιδιού και συμβουλεύουν με την πρώτη αδιαθεσία και συμπτώματα (ζαλάδα, πονοκέφαλος, αδιαθεσία / τάση λιποθυμιάς / εμετού κλπ) ο χρήστης να σταματά ΑΜΕΣΩΣ να παίζει το παιχνίδι και να συμβουλευτεί κάποιο γιατρό. Αν βρεθείτε κάπου όπου κάποιος περνά κρίση επιληψίας, ΔΕΝ πρέπει να τον ακουμπήσετε, αλλά απομακρύνετε οποιαδήποτε αντικείμενα από γύρο του που μπορεί να χτυπήσει, αφήστε τον να εκτονωθεί και συνάμα καλέστε ιατρική βοήθεια.
Επιληψία είναι πιο ασυνήθιστο να παρατηρηθεί κατά την κανονική χρήση του Η/Υ – όπως και να ‘χει όμως, γνωρίζετε τώρα τι είναι και τι πρέπει να κάνετε σε τέτοια περίπτωση.
Εγκυμοσύνη
Κατά καιρούς ακούσαμε ότι η ακτινοβολία ραδιενέργειας που εκπέμπουν οι οθόνες και οι άλλες συσκευές του Η/Υ, ενδέχεται να προκαλέσουν ανωμαλίες κατά την εγκυμοσύνη και τη γέννα. Όμως, η ραδιενέργεια που εκπέμπεται από αυτές τις συσκευές του Η/Υ είναι πολύ πιο κάτω από τα όρια κινδύνου. Άρα καλό είναι σε περιπτώσεις εγκυμοσύνης, να λαμβάνουμε υπ’ όψη και άλλες πηγές ακτινοβολίας, όπως διαρροές από φούρνους μικροκυμάτων και άλλες ηλεκτρικές συσκευές γύρω μας.
Εάν όμως όλοι αυτοί οι παράγοντες ανησυχούν μια έγκυο γυναίκα, τότε μια επίσκεψη στο γιατρό θα ήταν επιθυμητή, μιας και το άγχος μερικές φορές μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία.
Άγχος
Είναι ένα θέμα από μόνο του, που αξίζει όμως να κάνουμε μία αναφορά. Το άγχος μπορεί να επιφέρει στην υγεία μας ένα εύρος από επιπτώσεις, πολλές παρόμοιες και συνδεόμενες με αυτά που ήδη αναφέραμε. Δεν μπορούμε να συμβουλέψουμε κάτι παραπάνω, παρά να προσπαθήσετε να πάρετε κάποιες κατευθυντήριες γραμμές από αυτά που αναφέραμε για τη χρήση του Η/Υ, να οργανώνετε τη δουλειά σας και το εργασιακό σας περιβάλλον, ώστε να περιορίσετε τις επιπτώσεις στην υγεία σας λόγω της εργασίας σας.
Ορέστης Τριγγίδης / Αναφορές: British Computer Society , Ken MacNeil, Hugh McLoone, Microsoft.com.
orestis@tringides.com , www.amalgamacy.info
( Αρχική Έκδοση: Περιοδικό StudentStyle / StudentClick www.student-style.net )
No comments:
Post a Comment